ਗਜਲ ਗਾਇਕ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨਹੀਂ ਰਹੇ, 'ਮੇਰੀ ਆਵਾਜ਼ ਹੀ ਪਹਿਚਾਨ ਹੈ' ਦੇ ਗਾਇਕ ਨੇ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਹਸਪਤਾਲ 'ਚ ਲਏ ਆਖਰੀ ਸਾਹ
- ਸਿੱਧ ਗ਼ਜ਼ਲ ਗਾਇਕ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ 'ਦਿਲ ਢੂੰਢਤਾ ਹੈ ਫਿਰ ਵਹੀ, ਏਕ ਅਕੇਲਾ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਮੇਂ', 'ਕਿਸੀ ਨਜ਼ਰ ਕੋ ਤੇਰਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਆਜ ਵੀ ਹੈ', 'ਹੋਕੇ ਮਜਬੂਰ ਉਸਨੇ ਮੁਝੇ ਭੁਲਾਇਆ ਹੋਗਾ' ਆਦਿ ਗੀਤਾਂ ਨਾਲ ਸਰੋਤਿਆਂ ਦਾ ਮਨ ਮੋਹ ਲਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ਨਾਲ ਸੰਗੀਤ ਜਗਤ ਨੂੰ ਕਦੇ ਨਾ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਘਾਟਾ ਪਿਆ ਹੈ
ਦੀਪਕ ਗਰਗ
ਮੁੰਬਈ 19 ਜੁਲਾਈ 2022 - ਮੇਰੀ ਆਵਾਜ਼ ਹੀ ਪਹਿਚਾਨ ਹੈ, ਗਰ ਯਾਦ ਰਹੇ ਵਰਗੇ ਗੀਤ ਗਾਉਣ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਗ਼ਜ਼ਲ ਗਾਇਕ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਇੱਕ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਇਲਾਜ ਦੌਰਾਨ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਗਾਇਕਾ ਮਿਤਾਲੀ ਸਿੰਘ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ। ਮਿਤਾਲੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪਿਸ਼ਾਬ ਸਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਸਮੇਤ ਕਈ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਸੀ।
ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰੂਹਾਨੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਨੂੰ ਕਈ ਹਿੱਟ ਗੀਤ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਦਿਲ ਢੂੰਢਤਾ ਹੈ ਫਿਰ ਯਹੀ', 'ਏਕ ਇਕੱਲਾ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਮੇਂ', 'ਕਿਸੀ ਨਜ਼ਰ ਕੋ ਤੇਰਾ ਇੰਤਜਾਰ ਆਜ ਭੀ ਹੈ', ' ਹੋਕੇ ਮਜਬੂਰ ਉਸਨੇ ਮੁਝੇ ਭੁਲਾਇਆ ਹੋਗਾ', ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਦੇ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਅਮਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਗਾਏ ਗੀਤਾਂ ਨੇ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖਰੀ ਥਾਂ ਬਣਾਈ ਹੈ।
82 ਸਾਲਾ ਗਾਇਕ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮੌਸਮ, ਸੱਤੇ ਪੇ ਸੱਤਾ, ਅਹਿਸਤਾ ਅਹਿਸਤਾ, ਦੂਰੀਆਂ, ਹਕੀਕਤ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯਾਦਗਾਰੀ ਗੀਤਾਂ ਲਈ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਸੰਗੀਤ ਤੋਂ ਭਟਕ ਗਿਆ ਸੀ ਮਨ
ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ 6 ਫਰਵਰੀ 1940 ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੱਥਾ ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸਨ, ਜੋ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭੂਪੇਂਦਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ ਸਨ। ਭੂਪੇਂਦਰ ਦੇ ਪਿਤਾ ਵੀ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਸਨ। ਨੱਥਾ, ਅਕਸਰ ਭੁਪਿੰਦਰ ਨੂੰ ਸੰਗੀਤ ਦੀਆਂ ਬਾਰੀਕੀਆਂ ਬਾਰੇ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸੀ, ਇਕ ਸਮਾਂ ਅਜਿਹਾ ਆਇਆ ਜਦੋਂ ਭੁਪਿੰਦਰ ਦਾ ਧਿਆਨ ਸੰਗੀਤ ਤੋਂ ਭਟਕਣ ਲੱਗਾ। ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੱਸਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ ਭਾਵੇਂ ਬਹੁਤਾ ਸਮਾਂ ਸੰਗੀਤ ਤੋਂ ਦੂਰ ਨਾ ਰਹਿ ਸਕਿਆ ਭੁਪਿੰਦਰ ਨੂੰ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਰਤਣਾ ਪਿਆ, ਉਹ ਹੁਣ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਕਰੀਅਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪਰਤ ਆਏ ਸੀ।
ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ
ਭੂਪੇਂਦਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਵਿੱਚ ਗਾਉਣ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਭੁਪਿੰਦਰ ਗ਼ਜ਼ਲ ਗਾਉਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਵਾਇਲਨ ਅਤੇ ਗਿਟਾਰ ਵਜਾਉਣ ਵਿਚ ਵੀ ਨਿਪੁੰਨ ਸਨ। ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਨੇ ਭੂਪੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਫਿਲਮ 'ਹਕੀਕਤ' ਵਿਚ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ ਦੇ ਨਾਲ ਜੁਗਲਬੰਦੀ ਵਿਚ 'ਹੋਕੇ ਮਜ਼ਬੂਰ ਮੁਝੇ ਉਸਨੇ ਭੁਲਾਇਆ ਹੋਗਾ' ਗੀਤ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਜੌਹਰ ਦਿਖਾਏ। ਇਹ ਗੀਤ ਉਸ ਦੌਰ ਦਾ ਸੁਪਰਹਿੱਟ ਗੀਤ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ। ਉਂਜ, ਭੂਪੇਂਦਰ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਅਸਲੀ ਪਛਾਣ ਗੁਲਜ਼ਾਰ ਦੇ ਲਿਖੇ ਗੀਤ ‘ਵੋ ਜੋ ਸ਼ਹਿਰ ਥਾ’ ਤੋਂ ਮਿਲੀ।
1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ, ਭੁਪਿੰਦਰ ਨੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ੀ ਗਾਇਕਾ ਮਿਤਾਲੀ ਮੁਖਰਜੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਗਏ। ਮਿਤਾਲੀ ਮੁਖਰਜੀ ਵੀ ਇੱਕ ਗਾਇਕਾ ਹੈ। ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਨੇ ਇਕੱਠੇ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਅਤੇ ਲਾਈਵ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਵੀ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਅਦਾਕਾਰੀ ਕੀਤੀ
ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਕ ਇੰਟਰਵਿਊ 'ਚ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਫਿਲਮਾਂ 'ਚ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਐਕਟਿੰਗ ਵੀ ਕਰਵਾਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਫਿਲਮਾਂ 'ਚ 'ਐਕਟਿੰਗ' ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ , ਇਹ ਗੱਲ ਕਦੇ ਮੇਰੇ ਦਿਮਾਗ 'ਚ ਨਹੀਂ ਆਈ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਸਿਰਫ ਗਾਉਣ ਆਇਆ ਹਾਂ, ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਚੇਤਨ ਜੀ ਨੇ ਮੇਰੇ 'ਚ ਕੀ ਦੇਖਿਆ, ਮੇਰੇ ਗੀਤ ਜਿਸ ਦਾ ਪਲੇਬੈਕ ਸਿੰਗਿੰਗ ਮੈਂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਫਿਲਮ ਹਕੀਕਤ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਇਹ ਫਿਲਮ ਆਖਰੀ ਖਤ ਸੀ।
ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਅੱਜ ਯਾਨੀ 18 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ 82 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਗਏ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਲੇ ਜਾਣ ਨਾਲ ਸੰਗੀਤ ਜਗਤ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਘਾਟਾ ਪਿਆ ਹੈ।
ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗੀਤ
ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਹੋਕੇ ਮਜਬੂਰ ਮੈਨੂੰ ਉਸਨੇ ਬੁਲਾਇਆ ਹੋਵੇਗਾ
ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ (ਲਕਸ਼ਮੀਕਾਂਤ-ਪਿਆਰੇਲਾਲ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਸੰਗੀਤ) ਦੇ ਨਾਲ ਫਿਲਮ ਜੀਨੇ ਕੀ ਰਾਹ (1969) ਤੋਂ "ਆਨੇ ਸੇ ਉਸਕੇ ਆਏ ਬਹਾਰ"
ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ (ਨੌਸ਼ਾਦ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਸੰਗੀਤ) ਨਾਲ ਫਿਲਮ ਧਰਮ ਕਾਂਟਾ (1982) ਦੀ "ਦੁਨੀਆ ਛੋੜੋ ਯਾਰ ਨਾ ਛੋੜੋ"
ਆਸ਼ਾ ਭੌਸਲੇ (ਬੱਪੀ ਲਹਿਰੀ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਸੰਗੀਤ) ਨਾਲ ਫਿਲਮ ਐਤਬਾਰ (1985) ਤੋਂ "ਕਿਸੀ ਨਜ਼ਰ ਕੋ ਤੇਰਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਆਜ ਭੀ ਹੈ"
ਆਸ਼ਾ ਭੌਸਲੇ (ਬੱਪੀ ਲਹਿਰੀ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਸੰਗੀਤ) ਨਾਲ ਫਿਲਮ ਐਤਬਾਰ (1985) ਤੋਂ "ਆਵਾਜ਼ ਦੀ ਹੈ ਆਜ ਏਕ ਨਜ਼ਰ ਨੇ"
ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ (ਆਰ. ਡੀ. ਬਰਮਨ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਸੰਗੀਤ) ਨਾਲ ਫਿਲਮ ਸਿਤਾਰਾ (1980) ਤੋਂ "ਥੋਡੀ ਸੀ ਜ਼ਮੀਨ ਥੋਡਾ ਆਸਮਾਨ"
"ਗੁਲਾਬ ਜਿਸਮ ਕਾ", ਫਿਲਮ ਅੰਜੁਮਨ (1986) (ਖਯਾਮ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ)
"ਬੀਤੀ ਨਾ ਬਿਤਾਈ ਰੈਨਾ", ਫਿਲਮ ਪਰਿਚੈ (1972) (ਰਾਹੁਲ ਦੇਵ ਬਰਮਨ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ)
"ਦਿਲ ਢੂੰਢਤਾ ਹੈ", ਫਿਲਮ ਮੌਸਮ (1975) (ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ)
"ਨਾਮ ਗੁਮ ਜਾਏਗਾ", ਫਿਲਮ ਕਿਨਾਰਾ (1977) (ਰਾਹੁਲ ਦੇਵ ਬਰਮਨ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ)
"ਏਕ ਅਕੇਲਾ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਮੇਂ", ਫਿਲਮ ਘਰੋਂਦਾ (ਜੈਦੇਵ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ)
"ਦਾਰੋ ਦੀਵਾਰ ਪੇ..ਖੁਸ਼ ਰਹੋ ਅਹਲੇ-ਵਤਨ!" ਜੈਦੇਵ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ, ਫਿਲਮ ਅੰਦੋਲਨ ( 1977)
ਰਾਹੁਲ ਦੇਵ ਬਰਮਨ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ "ਹੁਜ਼ੂਰ ਇਸ ਕਾਦਰ ਭੀ ਨਾ ਇਤਰਾ ਕੇ ਚਲੀਏ" (ਫ਼ਿਲਮ:-ਮਾਸੂਮ)
"ਹੋਠੋਂ ਪੇ ਐਸੀ ਬਾਤ", ਸਚਿਨ ਦੇਵ ਬਰਮਨ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ
ਤਾਮਿਲ ਫਿਲਮ ਨੰਦੂ 1981 ਦੀ "ਕੈਸੇ ਕਹੂੰ ਕੁਛ ਕੈਨਾ ਸਕੂਨ", ਇਲਯਾਰਾਜਾ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ
"ਤੁਮ ਕਹੋ ਜੋ ਬਾਤ ਹੂਈ ਤੁਮ ਕਹੋ ਜੋ ਮੁਲਕਾਤ ਹੂਈ" (ਉੱਤਮ-ਜਗਦੀਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ)
ਫਿਲਮ ਸੱਤਿਆ (1998) ਦੀ "ਬਾਦਲੋਂ ਸੇ ਕਾਟ ਕੇ" (ਵਿਸ਼ਾਲ ਭਾਰਦਵਾਜ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ)
ਖਯਾਮ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਫਿਲਮ ਬਾਜ਼ਾਰ (1982) ਤੋਂ "ਕਰੋਗੇ ਯਾਦ ਤੋਂ ਹਰ ਬਾਤ ਯਾਦ ਆਏਗੀ"
ਫਿਲਮ ਅਹਿਸਤਾ ਅਹਿਸਤਾ (1981) (ਖੱਯਾਮ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ) ਤੋਂ "ਕਭੀ ਕਿਸੀ ਕੋ ਮੁਕਮਲ ਜਹਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਤਾ"
ਫਿਲਮ ਆਖਰੀ ਖਤ (ਖਯਾਮ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ) ਤੋਂ "ਰੁਤ ਜਵਾਨ ਜਵਾਨ"
"ਲੈਈ ਹਯਾਤ ਐ ਕਜ਼ਾ ਲੈ ਚੱਲੀ ਚਲੇ" { ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ } ਇਬਰਾਹੀਮ ਜ਼ੌਕ * ਮਿਰਜ਼ਾ ਗਾਲਿਬ
"ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਮੇਰੇ ਘਰ ਆਨਾ", ਫਿਲਮ ਦੂਰੀਆਂ (1979) (ਜੈਦੇਵ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ)
"ਸੂਰਜਮੁਖੀ ਤੇਰਾ ਪਿਆਰ ਅਨੋਖਾ ਹੈ", ਫਿਲਮ "ਸੂਰਜ ਮੁਖੀ" (1992), ਸ਼ਾਰਦਾਨੰਦ ਤਿਵਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਗੀਤ ਅਤੇ ਅਜੇ ਸਵਾਮੀ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ।