ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇ
ਵਿਜੈ ਗਰਗ
ਚੰਗੀ ਕਿਤਾਬ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਸਿਰਜਦੀ ਹੈ ਪਰ ਤਕਨੀਕੀ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਜੋਕੇ ਸਮੇ ’ਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਜਾਣ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਘਟ ਗਿਆ ਹੈ। ਟਾਵੇਂ-ਟਾਵੇਂ ਬੱਚੇ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ‘ਚ ਬੈਠੇ ਕਿਤਾਬ ਪੜ੍ਹਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਕੋਈ ਬੱਚਾ ਸਾਹਿਤਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ‘ਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦਾ। ਅੱਜ ਦੇ ਬੱਚੇ ਤਾਂ ਘਰ ਆਉਂਦੀ ਅਖ਼ਬਾਰ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਦੇ। ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮਾਂ ਸਕੂਲਾਂ, ਕਾਲਜਾਂ ‘ਚ ਹੀ ਲੰਘਾਦਾ ਹੈ। ਅਜੋਕੇ ਤਿਕਵਾਦ ਜ਼ਮਾਨੇ ‘ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿਲੇਬਸ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਵਿਹਲ ਨਹੀਂ। ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਕੂਲਾਂ-ਕਾਲਜਾਂ ਤੋਂ ਘਰ ਆ ਕੇ ਟਿਊਸ਼ਨ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਜਾਂ ਕੰਮਾਂਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਵਿਹਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਵੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਬਾਲ ਕਹਾਣੀਆਂ ਤੇ ਨੈਤਿਕ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਕੌਣ ਲਿਆਏ ਤੇ ਕੌਣ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਵੇ?
ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਸਕੂਲ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਜੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਬਹੁਤ ਸਮਾਂ ਮਿਲ ਜਾਵੇ, ਉਹ ਮੋਬਾਈਲ ’ਤੇ ਵੀਡੀਓ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਗੇਮ ਖੇਡਦੇ ਹਨ। ਬੱਚਿਆਂ ਬਿਨਾਂ ਖ਼ਾਲੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਦੇਖ ਕੇ ਬੜਾ ਦੁੱਖ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਗੱਲ ਯਾਦ ਰੱਖੋ ਕਿ ਸੁੰਨਸਾਨ ਜਗ੍ਹਾ ਰੁਕੇ ਰਹਿਣ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਚਹਿਲ ਪਹਿਲ ਹੋਣਾ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਸਕੂਲਾਂ, ਕਾਲਜਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ‘ਚ ਨਾ ਬਹਿ ਕੇ ਪਾਰਕਾਂ, ਕੰਟੀਨਾਂ ‘ਚ ਬੈਠੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਕ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਜੇ ਇਹ ਕਹਿ ਦੇਈਏ ਕਿ ਬੇਜ਼ੁਬਾਨ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬੜੀ ਬੇਸਬਰੀ ਨਾਲ ਉਡੀਕਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾ ਕੁਝ ਗ਼ਲਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗ। ਅੱਜ ਦੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਆਪਣੀ ਵਿਰਾਸਤ ਗੁਆਚ ਗਈ ਜਾਪਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਸਾਡੇ ਬੱਚੇ ਆਪਣੀ ਬੌਧਿਕਤਾ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਕਿੱਥੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗੇਗਾ? ਸਾਡੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਨੇਤਾ ਹਨ। ਇਹ ਬੱਚੇ ਕੱਲ੍ਹ ਦੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਹਨ।
ਸਾਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਇਹ ਪ੍ਰਣ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਿਖਿਆਰਥੀਆਂ ਅੰਦਰ ਸਾਹਿਤ, ਬੌਧਿਕਤਾ, ਰਚਨਾਤਮਿਕਤਾ, ਮੌਲਿਕਤਾ ਤੇ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰੀਏ। ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਆਪਣੇ ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨਾਲ ਜੋੜੀਏ ਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਰਾਹੀਂ ਗਿਆਨ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਲੈ ਕੇ ਆਈਏ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਗੁਰਮੁਖੀ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਲਈ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਈਏ। ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅੰਦਰ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੇ ਬੂਹੇ ਖੋਲ੍ਹ ਸਕੀਏ। ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪਿੰਡਾਂ ਤੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਖੋਲ੍ਹਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਜੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਅੰਦਰ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਚੇਟਕ ਲੱਗ ਸਕੇ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਰਬਪੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਹੋ ਸਕੇ।
ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਅਤੇ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜ਼ੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਸਾਡੇ ਮਾਂ ਪਿਓ ਵੀ ਕਿਤਾਬ ਪੜ੍ਹਨ ਵਿਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਵੀ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਵਰਤੋਂ ਬਹੁਤ ਘਟ ਕਰਦੇ ਹਨ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਇਕ ਚੰਗੀ ਉਦਾਹਰਨ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਹੋਏ, ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਆਂ ਕੇ ਦਿਉ,ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਣ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਨਾਲ ਜੋੜ ਸਕਦੇ ਹਾਂ
-
ਵਿਜੈ ਗਰਗ, ਰਿਟਾਇਰਡ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ ਕਾਲਮਨਵੀਸ਼ ਮਲੋਟ ਪੰਜਾਬ
vkmalout@gmail.com
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.