ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ
ਵਿਜੇ ਗਰਗ
ਦਿਮਾਗ ਇੱਕ ਭੌਤਿਕ ਅੰਗ ਹੈ ਜੋ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਮਨ ਇੱਕ ਅਮੂਰਤ ਸੰਕਲਪ ਹੈ ਜੋ ਚੇਤਨਾ, ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਪਰ ਇਹ ਸੁਭਾਅ ਅਤੇ ਕਾਰਜ ਵਿੱਚ ਭਿੰਨ ਹਨ। ਇਸ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਨਾਲ ਬੋਧ, ਧਾਰਨਾ, ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਤੰਤੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਸਬੰਧਾਂ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
"ਦਿਮਾਗ" ਅਤੇ "ਮਨ" ਸ਼ਬਦ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਹ ਦੋ ਵਿਚਾਰ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕਾਂ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਬਹਿਸ ਹੁੰਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਫ਼ਰਕ ਕਰਨ ਨਾਲ ਇਹ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ, ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਦਿਮਾਗ: ਭੌਤਿਕ ਇਕਾਈ ਦਿਮਾਗ ਇੱਕ ਠੋਸ, ਭੌਤਿਕ ਅੰਗ ਹੈ ਜੋ ਖੋਪੜੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਅਰਬਾਂ ਨਰਵ ਸੈੱਲ, ਜਾਂ ਨਿਊਰੋਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਨੈੱਟਵਰਕ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਦਿਮਾਗ ਸਰੀਰ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਇਕਾਈ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਹਰਕਤਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਿੱਖਣ ਅਤੇ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਵਰਗੀਆਂ ਬੋਧਾਤਮਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੇਰੇਬ੍ਰਮ, ਸੇਰੇਬੈਲਮ, ਅਤੇ ਬ੍ਰੇਨਸਟੈਮ, ਹਰੇਕ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਕਾਰਜ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੋਟਰ ਕੰਟਰੋਲ, ਸੰਵੇਦੀ ਵਿਆਖਿਆ, ਅਤੇ ਆਟੋਨੋਮਿਕ ਨਿਯਮਨ।
ਮਨ:
ਵਿਚਾਰਾਂ, ਭਾਵਨਾਵਾਂ, ਚੇਤਨਾ ਅਤੇ ਧਾਰਨਾ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਭੌਤਿਕ ਹਸਤੀ। ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ, ਕਲਪਨਾ, ਤਰਕ ਅਤੇ ਫੈਸਲਾ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ। ਦਿਮਾਗ ਵਾਂਗ ਸਿੱਧਾ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂ ਮਾਪਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਅਕਸਰ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ, ਦਰਸ਼ਨ, ਅਤੇ ਬੋਧਾਤਮਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਮਾਨਤਾ: ਦਿਮਾਗ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਵਰਗਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਮਨ ਇਸਦੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਵਰਗਾ ਹੈ। ਦਿਮਾਗ ਭੌਤਿਕ ਬਣਤਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਮਨ ਉਹ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਅਨੁਭਵ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
-
ਵਿਜੇ ਗਰਗ, ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ ਕਾਲਮਨਵੀਸ ਗਲੀ ਕੌਰ ਚੰਦ ਐਮਐਚਆਰ ਮਲੋਟ ਪੰਜਾਬ
vkmalout@gmail.com
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.