ਲੈਪਟਾਪ ਅਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਤੋਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿੰਨੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੈ, ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨ ਸਮਝੋ

ਵਿਜੈ ਗਰਗ 

ਅੱਜ ਦੇ ਡਿਜੀਟਲ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਲਗਾਤਾਰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਕ੍ਰੀਨਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਸਾਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਵੀ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਬੁਢਾਪੇ, ਸੋਜ ਅਤੇ ਟਿਸ਼ੂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਵਿਗਿਆਨ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੁਣਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਟੀਵੀ ਸਕ੍ਰੀਨਾਂ, ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨਾਂ ਅਤੇ ਲੈਪਟਾਪਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਬਿਤਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਅਕਸਰ ਸਾਨੂੰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਮਾਪੇ ਝਿੜਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਖਰਾਬ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਸੀਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸਕ੍ਰੀਨਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਸਾਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਾਡੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਵੀ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀ ਨੀਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇ ਡਿਜੀਟਲ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਲਗਾਤਾਰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਕ੍ਰੀਨਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਨੀਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਛੱਡਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਆਓ ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਜਾਣੀਏ ਕਿ ਇਹ ਨੀਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਕੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ? ਨੀਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਭਾਵ ਉੱਚ ਤੀਬਰਤਾ ਵਾਲਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਮਾਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਡਿਜੀਟਲ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ, ਲੈਪਟਾਪ ਅਤੇ ਟੀਵੀ ਸਕ੍ਰੀਨਾਂ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀ ਨੀਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਨੂੰ ਹਾਈ ਇੰਟੈਂਸਿਟੀ ਵਿਜ਼ੀਬਲ ਲਾਈਟ (HEV) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਉੱਚ-ਊਰਜਾ ਵਾਲਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਮਾਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼। ਨੀਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੀ ਤਰੰਗ-ਲੰਬਾਈ ਛੋਟੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਦ੍ਰਿਸ਼ਮਾਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਪੈਕਟ੍ਰਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੰਨਾ ਹਲਕਾ ਰੰਗ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਨੰਗੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਲੈਪਟਾਪਾਂ ਸਮੇਤ ਕਈ ਡਿਜੀਟਲ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਤੋਂ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ। ਨੀਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੇ ਕੁਝ ਫਾਇਦੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਸਦਾ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੰਪਰਕ ਅੱਖਾਂ ਲਈ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨੀਲੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾ, ਨੈਸ਼ਨਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਆਫ਼ ਮੈਡੀਸਨ ਦੀ ਖੋਜ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਨੀਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੀ ਤਰੰਗ ਲੰਬਾਈ 400-500 nm ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦਾ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਤਿਹਾਈ ਹੈ। ਨੀਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਯੰਤਰਾਂ ਅਤੇ ਨਕਲੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਤੋਂ ਵੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਅਧਿਐਨਾਂ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਯੰਤਰਾਂ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ, ਭਾਵੇਂ 1 ਘੰਟੇ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਲਈ, ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਆਕਸੀਜਨ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ, ਐਪੋਪਟੋਸਿਸ ਅਤੇ ਨੈਕਰੋਸਿਸ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ, ਅੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਤਣਾਅ, ਸਿਰ ਦਰਦ ਅਤੇ ਉਮਰ-ਸਬੰਧਤ ਜੋਖਮ ਖੋਜ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਨੀਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਸਾਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਜ਼ਨ ਸਿੰਡਰੋਮ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੈ। ਸੀਵੀਐਸ ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਨਜ਼ਰ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਕ੍ਰੀਨਾਂ ਦੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੰਪਰਕ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ, ਧੁੰਦਲੀ ਨਜ਼ਰ, ਸੁੱਕੀਆਂ ਅੱਖਾਂ, ਸਿਰ ਦਰਦ, ਅਤੇ ਗਰਦਨ ਅਤੇ ਮੋਢਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਨੀਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਥਕਾਵਟ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਕੰਟ੍ਰਾਸਟ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੱਖਾਂ ਲਈ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਕੁਝ ਅਧਿਐਨ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਨੀਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਰੈਟੀਨਾ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਮੈਕੂਲਰ ਡੀਜਨਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨੀਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਉਮਰ-ਸਬੰਧਤ ਮੈਕੂਲਰ ਡੀਜਨਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵਧਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਬਜ਼ੁਰਗ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਖੋਜ ਨੇ ਪਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਨੀਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਨਾਲ ਬੁਢਾਪੇ, ਸੋਜ ਅਤੇ ਟਿਸ਼ੂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਬਾਇਓਮਾਰਕਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਨੀਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ: ਨੈਸ਼ਨਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਆਫ਼ ਮੈਡੀਸਨ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਖੋਜ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਿਆ ਹੈ ਕਿ ਨੀਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਚਮੜੀ ਦੀ ਉਮਰ ਵਧਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਚਮੜੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਜੈਵਿਕ ਮਾਰਗਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲ ਕੇ ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਲਗਾਤਾਰ 5 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਦਿਨ ਵਿੱਚ 6 ਘੰਟੇ ਨੀਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਜੀਨਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਜੋ ਸੋਜਸ਼ ਅਤੇ ਆਕਸੀਡੇਟਿਵ ਤਣਾਅ ਦੇ ਮਾਰਗਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਜੀਨਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਨੂੰ ਵੀ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਚਮੜੀ ਦੀ ਰੁਕਾਵਟ ਅਤੇ ਟਿਸ਼ੂ ਨੂੰ ਆਮ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਨੀਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ, ਘਰ ਵਿੱਚ LED ਅਤੇ ਫਲੋਰੋਸੈਂਟ ਰੋਸ਼ਨੀ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਸਕ੍ਰੀਨਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ, ਪੀਲੇ ਲੈਂਸਾਂ ਵਾਲੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਐਨਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਐਨਕਾਂ ਕੰਟ੍ਰਾਸਟ ਵਧਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਨੀਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਨੂੰ ਰੋਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਧਿਐਨ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੁਝਾਅ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਬੰਧਤ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰਾ ਕਰਨਾ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।