ਹਵਾ ਦੇ ਡੀਐਨਏ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸੁਰਾਗ -- ਵਿਜੇ ਗਰਗ
ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਹੈਰਾਨੀ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ਡੀਐਨਏ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਇਰਲੈਂਡ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਡਬਲਿਨ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ, ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਵਹਿਣ ਵਾਲੇ ਪੌਦਿਆਂ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਅਤੇ ਸੂਖਮ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਜੈਨੇਟਿਕ ਪਦਾਰਥ ਲੱਭੇ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ, ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਵੀ ਲੱਭੇ। ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਜੈਨੇਟਿਕ ਪਦਾਰਥ ਨੂੰ ਵਾਤਾਵਰਣ ਡੀਐਨਏ ਜਾਂ ਵਾਤਾਵਰਣ ਡੀਐਨਏ (ਡੀਐਨਏ) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੀਵਨ ਦੇ ਸੁਰਾਗ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਡੀਐਨਏ ਵਿੱਚ ਲੁਕੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਫਲੋਰੀਡਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਰੋਗ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡੇਵਿਡ ਡਫੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਈਡੀਐਨਏ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਣੀ, ਰੇਤ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਨਮੂਨਿਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਕੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਕੱਛੂਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਈਡੀਐਨਏ ਟੂਲ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ। ਡਫੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਾਤਾਵਰਣ ਡੀਐਨਏ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਅਸੀਂ ਮਨੁੱਖਾਂ, ਜੰਗਲੀ ਜੀਵਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਸੰਭਾਵਿਤ ਉਪਯੋਗਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਫਲੋਰੀਡਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਨੇ ਹਵਾ ਸਮੇਤ ਲਗਭਗ ਹਰ ਵਾਤਾਵਰਣ ਤੋਂ ਡੀਐਨਏ ਕੱਢਣ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਾਲ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਡੀਐਨਏ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਤਹਾਂ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਘੰਟਿਆਂ ਜਾਂ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਸਧਾਰਨ ਏਅਰ ਫਿਲਟਰ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਭਰਪੂਰ ਜੈਨੇਟਿਕ ਸਮੱਗਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਵਿਧੀ ਇੱਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਡਫੀ ਦੀ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਨੇ ਡਬਲਿਨ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਡੀਐਨਏ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਉਪਕਰਣ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੇ। ਉਪਕਰਣਾਂ ਦੇ ਫਿਲਟਰਾਂ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਤੈਰ ਰਹੇ ਸੈਂਕੜੇ ਮਨੁੱਖੀ ਰੋਗਾਣੂਆਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਇਰਸ ਅਤੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਕੋਪ ਦਾ ਜਲਦੀ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਜਾਂ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਲਾਗ ਕਿਵੇਂ ਫੈਲਦੀ ਹੈ ਇਹ ਸਮਝਣ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਤਰੀਕਾ ਮੌਜੂਦਾ ਤਕਨੀਕਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੰਬੰਧੀ ਐਲਰਜੀਨਾਂ ਦਾ ਵੀ ਵਧੇਰੇ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪਤਾ ਲਗਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਐਲਰਜੀਨਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦੇਣ ਜਾਂ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਚੇਤਾਵਨੀਆਂ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨੂੰ ਬਦਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਡਫੀ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਫਲੋਰੀਡਾ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਪਣੇ ਤਰੀਕੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ। ਉੱਥੇ, ਏਅਰ ਫਿਲਟਰਾਂ ਨੇ ਛੋਟੇ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਡੀਐਨਏ ਨਮੂਨੇ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ। ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਡੀਐਨਏ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਕਿੱਥੋਂ ਆਏ ਹਨ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਬਿਹਤਰ ਉਪਾਅ ਲੱਭਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
-
ਵਿਜੇ ਗਰਗ, ਰਿਟਾਇਰਡ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮਲੋਟ ਪੰਜਾਬ
vkmalout@gmail.com
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.