ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਦਗਾ –ਜਾਗੋ, ਹੁਣ ਵੀ ਸਮਾਂ ਹੈ-ਡਾ ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
ਪੰਜਾਬ — ਇਹ ਨਾਮ ਹੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ, ਸੱਚ, ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਤੇ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਹੈ। ਇਸ ਮਿੱਟੀ ਨੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ, ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅਨਾਜ ਦੀ ਧਰਤੀ ਬਣਾਇਆ।
ਪਰ ਅੱਜ ਇਸ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਰੰਗ ਕੁਝ ਬਦਲਿਆ ਬਦਲਿਆ ਜਿਹਾ ਦਿੱਸਦਾ ਹੈ।
ਕੇਵਲ ਖੇਤਾਂ ਦੀ ਫਸਲ ਨਹੀਂ, ਸਿਆਸਤ, ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਭਰੋਸਾ ਵੀ ਸੁੱਕਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਕਿਤੇ ਰਿਸ਼ਵਤ ਦੀ ਚਾਲ, ਕਿਤੇ ਠੇਕਿਆਂ ਦੀ ਖੇਡ, ਕਿਤੇ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਤੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਮਕਾਨਾਂ ਦੀਆਂ "ਪਰਜੈਕਟਾਂ"—
ਇਹ ਸਭ ਮਿਲ ਕੇ ਇੱਕ ਦਰਦਨਾਕ ਤਸਵੀਰ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਇਹ ਦਗਾ ਸਿਰਫ਼ ਪੈਸਿਆਂ ਦੀ ਲੁੱਟ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਮੌਤ ਵੀ ਹੈ।
ਭਰੋਸੇ ਦਾ ਟੁੱਟਣਾ
ਪਹਿਲਾਂ ਜਿੱਥੇ ਕਿਸੇ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਲੋਕ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ "ਇਹ ਸਾਡੀ ਖਿਦਮਤ ਲਈ ਹੈ,"
ਅੱਜ ਉਥੇ ਸ਼ੱਕ ਦੀ ਨਿਗਾਹ ਬਣ ਗਈ ਹੈ ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਾਰੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਜਿਹੇ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਕੁਝ ਦੀਆਂ ਕਰਤੂਤਾਂ ਨੇ ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਹਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਾਲ ਦਰ ਸਾਲ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵਿਭਾਗ ਵਿਚੋਂ ਕਰੋੜਾਂ ਦਾ ਗ਼ੈਰਕਾਨੂੰਨੀ ਕੈਸ਼ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਦਿਨ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੱਚੀ ਮਿਹਨਤ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਰੋਜ਼ਗਾਰ, ਤੇ ਸਿੱਖਿਆ — ਇਹ ਸਭ ਖੇਤਰ ਇਸ ਭਰੋਸੇ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਲਹੂ-ਲੁਹਾਣ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।
ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਦਗਾ – ਮਾਂ ਦੇ ਹੰਝੂ ਇਸ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਵਾਂਗ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਇਸ ਦੇ ਸਾਧਨਾਂ ਨਾਲ ਖੇਡਦਾ ਹੈ, ਤਦ ਇਹ ਮਾਂ ਅੰਦਰੋਂ ਰੋਂਦੀ ਹੈ।
ਨਦੀਆਂ ਦੀ ਦੁਖਤ ਹਾਲਤ, ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਧਦਾ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਪਾਣੀ, ਤੇ ਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਵਾਸ — ਇਹ ਸਾਰੇ ਨਤੀਜੇ ਸਿਰਫ਼ ਨੀਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਉਸ ਦਗੇ ਦਾ ਅੰਤਰ-ਭਾਰ ਹਨ।
ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਸਵਾਲ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿ ਦੋਸ਼ੀ ਕੌਣ ਹੈ, ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸੱਚਾ ਕੌਣ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ?
ਜਿਸ ਵਕਤ ਪੈਸੇ ਦੀ ਤਾਕਤ ਇਨਸਾਫ਼ ਤੇ ਹਾਵੀ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਓਦੋ ਮਿੱਟੀ ਵੀ ਸੁਆਲ ਪੁੱਛਦੀ ਹੈ —
“ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਕਿਉਂ ਵੇਚ ਦਿੱਤਾ?”
ਜਵਾਨੀ ਦੀ ਚੁੱਪ ਇਹ ਮਿੱਟੀ ਜਵਾਨੀ ਦੀਆਂ ਟਾਪਾਂ ਨਾਲ ਗੂੰਜਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਅੱਜ ਜਵਾਨ ਚੁੱਪ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਦੀ ਆਸ ਸਿਸਟਮ ਨੇ ਖੋਲੀ ਨਹੀਂ, ਕਿਸੇ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਮੌਕਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ। ਨੌਜਵਾਨ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਰਾਹ ਲੈ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਭਵਿੱਖ ਨਹੀਂ ਦਿੱਸਦਾ।
ਇਹ ਚੁੱਪ Punjab ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਖਤਰਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਜਦੋਂ ਨੌਜਵਾਨ ਆਪਣਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਗੁਆ ਦੇਣ, ਉੱਥੇ ਕਿਸੇ ਰਾਜ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਖਾਲੀ ਹੋ ਜਾਏਗੀ — ਕੇਵਲ ਜ਼ਮੀਨ ਰਹਿ ਜਾਏਗੀ, ਜੇਹੜੀ ਸੁੱਕੀ ਤੇ ਬੇਅਰਥ ਲੱਗੇਗੀ।
ਉਮੀਦ ਦਾ ਰਾਹ – ਇਨਸਾਫ਼, ਸੱਚ ਤੇ ਜਵਾਬਦੇਹੀ ਹੁਣ ਸਮਾਂ ਹੈ ਕਿ ਸਿਸਟਮ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕੱਚ ਦੇ ਦਰਪਣ ਵਿਚ ਵੇਖੇ।
ਹਰ ਠੇਕੇ ਦੀ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ, ਹਰੇਕ ਸਰਕਾਰੀ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਆਡਿਟ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਹਭਾਗਤਾ — ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਲਈ ਸੁਧਾਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਾਗਜ਼ਾਂ 'ਤੇ ਨਹੀਂ, ਮਨਾਂ ਵਿਚ ਹੋਵੇਗੀ।ਸਿੱਖਿਆ, ਸੱਚਾਈ ਤੇ ਸਾਫ਼ ਗਵਰਨੈਂਸ ਹੀ ਉਹ ਤਿੰਨ ਸਤੰਭ ਹਨ ਜੋ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਮੁੜ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਇਹ ਸਿਖਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਰਾਜ ਦਾ ਪੈਸਾ ਇਕਲਾ ਸੁਵਿਧਾ ਨਹੀਂ — ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਧਰਮ ਹੈ। ਜੋ ਇਸ ਪੈਸੇ ਨਾਲ ਖੇਡਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਖੇਡਦਾ ਹੈ।
ਜਵਾਬਦੇਹ ਪੰਜਾਬ — ਸੱਚੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਹਰ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਫਰਜ਼ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰ, ਗਲੀ, ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸੱਚਾਈ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਬਣਾਏ। ਛੋਟੇ ਲੈਵਲ 'ਤੇ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵੀ ਵੱਡੀ ਲਹਿਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਿਭਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਗੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਲੁੱਟਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਢਹਿ ਜਾਵੇਗੀ।ਇਹ ਆਵਾਜ਼ ਕਿਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਲੋਕ ਬਚਾਅ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਇਜ਼ਤ ਮੁੜ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ — ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਿਵੇਂ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਸੀ।ਅੰਤਮ ਪੁਕਾਰ:
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਕੋਈ ਚੁੱਪ ਗੁਲਾਮ ਨਹੀਂ; ਇਹ ਜਿੰਦ ਹੈ, ਜਿਹੜੀ ਹਰ ਵਾਰ ਦੁੱਖ 'ਚੋਂ ਵੀ ਆਸ ਦਾ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਦਿਨ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ਜਦੋਂ ਸੱਚਾ ਇਨਸਾਨ ਉਸ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਵਾਪਸ ਲਿਆਏਗਾ। ਪਰ ਸ਼ਰਤ ਇੱਕ ਹੀ ਹੈ — ਹਰ ਪੰਜਾਬੀ ਆਪਣੇ ਮਨ ਨੂੰ ਪੁੱਛੇ, “ਕੀ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਸੱਚਾ ਹਾਂ?”
ਸੰਪਰਕ +61 412913021
drtanda193@gmail.com
-
ਡਾ ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ, writer
drtanda193@gmail.com
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.