ਜਾਨਲੇਵਾ Nipah Virus ਦਾ ਭਾਰਤ ਨੇ ਲੱਭਿਆ 'ਤੋੜ'? ICMR ਦਾ ਵੱਡਾ ਐਲਾਨ, ਪੜ੍ਹੋ ਕੀ ਕਿਹਾ?
ਬਾਬੂਸ਼ਾਹੀ ਬਿਊਰੋ
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ/ਪੁਣੇ, 31 ਅਕਤੂਬਰ, 2025 : ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਪਰਤ ਰਿਹਾ ਨਿਪਾਹ ਵਾਇਰਸ (Nipah Virus) ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਸਿਹਤ ਚੁਣੌਤੀ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਮਾਰੂ ਦਰ (fatality rate) ਕੋਰੋਨਾ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਹੈ। ICMR ਮੁਤਾਬਕ, ਨਿਪਾਹ (Nipah) ਲਾਗ (infection) ਦੀ ਮੌਤ ਦਰ 40% ਤੋਂ 75% ਤੱਕ ਹੈ, ਅਤੇ 2018 ਦੇ ਕੇਰਲ ਪ੍ਰਕੋਪ (outbreak) ਵਿੱਚ ਇਹ 91% ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਸੀ।
ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਇਸ ਜਾਨਲੇਵਾ ਵਾਇਰਸ (virus) ਖਿਲਾਫ਼, ਜਿੱਥੇ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕੋਈ ਸਮਰਪਿਤ ਟੀਕਾ (vaccine) ਜਾਂ ਦਵਾਈ (drug) ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਹੁਣ ਭਾਰਤ ਨੇ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਆਯੁਰਵਿਗਿਆਨ ਖੋਜ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ (Indian Council of Medical Research - ICMR) ਨੇ ਨਿਪਾਹ (Nipah) ਖਿਲਾਫ਼ ਸਵਦੇਸ਼ੀ 'ਮੋਨੋਕਲੋਨਲ ਐਂਟੀਬਾਡੀ' (Monoclonal Antibody) ਤਿਆਰ ਕਰ ਲਈ ਹੈ।
ਪੁਣੇ NIV ਲੈਬ 'ਚ ਬਣੀ 'Antibody'
ਇਹ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੋਜ ਪੁਣੇ ਸਥਿਤ ICMR-ਨੈਸ਼ਨਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਵਾਇਰੋਲੋਜੀ (National Institute of Virology - NIV) ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਐਂਟੀਬਾਡੀ (antibody) ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਰਵਉੱਚ BSL-4 (ਬਾਇਓਸੇਫਟੀ ਲੈਵਲ-4) ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ (laboratory) ਵਿੱਚ ਸਫ਼ਲਤਾਪੂਰਵਕ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
1. ਇਹ ਕੀ ਹੈ: ਮੋਨੋਕਲੋਨਲ ਐਂਟੀਬਾਡੀਜ਼ (Monoclonal antibodies) ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਅਣੂ (protein molecules) ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੈਬ (lab) ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਿੱਧੇ ਵਾਇਰਸ (virus) ਦੇ ਇੱਕ ਖਾਸ ਹਿੱਸੇ (specific part) ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਕੇ ਲਾਗ (infection) ਨੂੰ ਬੇਅਸਰ (neutralize) ਕਰਦੇ ਹਨ।
2. ਕਿਉਂ ਹੈ ਅਹਿਮ: ਨਿਪਾਹ (Nipah) ਵਰਗੇ ਘਾਤਕ ਵਾਇਰਸ ਲਈ, ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਇਲਾਜ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਐਂਟੀਬਾਡੀਜ਼ (antibodies) ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਜੈਵ-ਚਿਕਿਤਸਕ ਉਪਾਅ (bio-therapeutic measure) ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ICMR ਨੂੰ 'Partners' ਦੀ ਤਲਾਸ਼, ਹਫ਼ਤੇ 'ਚ 1 ਲੱਖ ਡੋਜ਼ ਦਾ ਟੀਚਾ
ਇਸ ਖੋਜ ਨੂੰ ਲੈਬ (lab) ਤੋਂ ਆਮ ਜਨਤਾ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ, ICMR (ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ) ਨੇ ਇਸ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਐਂਟੀਬਾਡੀ (antibody) ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਭਾਈਵਾਲਾਂ (partners) ਤੋਂ ਅਰਜ਼ੀਆਂ (Expression of Interest) ਮੰਗੀਆਂ ਹਨ।
1. ਵੱਡੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦੀ ਲੋੜ: ICMR ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਚੁਣੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਕੋਲ ਏਨੀ ਉਤਪਾਦਨ ਸਮਰੱਥਾ (production capacity) ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਹਰ ਹਫ਼ਤੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਲੱਖ (1 lakh) ਖੁਰਾਕਾਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰ ਸਕਣ।
2. ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਸਟਾਕ (Emergency Stock): ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਭਾਈਵਾਲ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਵਰਤੋਂ (emergency use) ਲਈ 400-500 ਖੁਰਾਕਾਂ ਦਾ ਭੰਡਾਰ (stockpile) ਵੀ ਰੱਖਣਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਕਿਉਂ ਇੰਨਾ ਘਾਤਕ ਹੈ ਨਿਪਾਹ ਵਾਇਰਸ? (Nipah Explained)
1. ਜ਼ੂਨੋਟਿਕ ਵਾਇਰਸ (Zoonotic Virus): ਨਿਪਾਹ (Nipah) ਇੱਕ 'ਜ਼ੂਨੋਟਿਕ ਵਾਇਰਸ' (Zoonotic Virus) ਹੈ, ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਇਨਸਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਦਾ ਹੈ।
2. ਕੁਦਰਤੀ ਵਾਹਕ (Natural Host): ਇਸਦਾ ਕੁਦਰਤੀ ਵਾਹਕ (natural host) ਫਲ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਚਮਗਿੱਦੜ (fruit bats) ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
3. ਕਿਵੇਂ ਫੈਲਦਾ ਹੈ: ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਕਰਮਿਤ (infected) ਚਮਗਿੱਦੜਾਂ ਦੇ ਮਲ-ਮੂਤਰ ਜਾਂ ਲਾਰ (saliva) ਨਾਲ ਦੂਸ਼ਿਤ ਫਲਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਖਜੂਰ ਜਾਂ ਤਾੜੀ) ਦੇ ਸੇਵਨ, ਸੰਕਰਮਿਤ ਪਸ਼ੂਆਂ (ਜਿਵੇਂ ਸੂਰ) ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ, ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਸੰਕਰਮਿਤ ਵਿਅਕਤੀ (infected person) ਦੇ ਸਿੱਧੇ ਸੰਪਰਕ ਨਾਲ ਫੈਲਦਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ 'ਚ ਕਦੋਂ-ਕਦੋਂ ਫੈਲਿਆ ਸੰਕਰਮਣ (Infection)?
1. 2001: ਪਹਿਲਾ ਮਾਮਲਾ ਸਿਲੀਗੁੜੀ (ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ) ਵਿੱਚ।
2. 2007: ਨਾਦੀਆ (ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ) ਵਿੱਚ।
3. 2018 (ਕੇਰਲ): 23 ਲੋਕ ਸੰਕਰਮਿਤ (infected) ਹੋਏ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 91% ਨੇ ਦਮ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ।
4. 2019, 2023, 2024: ਕੇਰਲ ਵਿੱਚ ਛੋਟੇ-ਮੋਟੇ ਮਾਮਲੇ (2023 ਵਿੱਚ 6 ਮਾਮਲੇ, 2 ਮੌਤਾਂ)।
5. 2025: ਜੁਲਾਈ 2025 ਤੱਕ, ਇਕੱਲੇ ਕੇਰਲ ਵਿੱਚ 9 ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਮਿਲੀ ਹੈ।
ਵਾਰ-ਵਾਰ ਹੋ ਰਹੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਕੋਪਾਂ (outbreaks) ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਮੋਨੋਕਲੋਨਲ ਐਂਟੀਬਾਡੀ (Monoclonal Antibody) ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਭਾਰਤ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਰਣਨੀਤਕ ਅਤੇ ਸਿਹਤ-ਸਬੰਧੀ ਉਪਲਬਧੀ ਮੰਨੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।