China ਨੇ 'Rare Earth Minerals' ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਤੋਹਫ਼ਾ, ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣਕਾਰੀ
ਬਾਬੂਸ਼ਾਹੀ ਬਿਊਰੋ
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 31 ਅਕਤੂਬਰ, 2025 : ਪੂਰਬੀ ਲੱਦਾਖ (Eastern Ladakh) ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ (Line of Actual Control - LAC) 'ਤੇ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਜਾਰੀ ਫੌਜੀ ਗਤੀਰੋਧ (military standoff) ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਤਣਾਅਪੂਰਨ ਸਬੰਧਾਂ (tense relations) ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਅਤੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਖ਼ਬਰ ਆਈ ਹੈ। ਚੀਨ (China) ਨੇ ਕੁਝ ਭਾਰਤੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ 'ਰੇਅਰ ਅਰਥ ਮਿਨਰਲਜ਼' (Rare Earth Minerals) ਦੀ ਦਰਾਮਦ (import) ਲਈ ਲਾਇਸੈਂਸ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਹਨ।
ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ (Ministry of External Affairs - MEA) ਨੇ ਵੀਰਵਾਰ (30 ਅਕਤੂਬਰ) ਨੂੰ ਇਸ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ। ਇਸਨੂੰ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਦੁਵੱਲੇ ਸਬੰਧਾਂ (bilateral relations) ਨੂੰ ਆਮ (normalize) ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਕਦਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਕੀਤੀ ਪੁਸ਼ਟੀ
ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਰਣਧੀਰ ਜਾਇਸਵਾਲ (Randhir Jaiswal) ਨੇ ਹਫ਼ਤਾਵਾਰੀ ਪ੍ਰੈਸ ਬ੍ਰੀਫਿੰਗ (weekly press briefing) ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ, "ਕੁਝ ਭਾਰਤੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਚੀਨ (China) ਤੋਂ Rare Earth Minerals ਦੀ ਦਰਾਮਦ (import) ਲਈ ਲਾਇਸੈਂਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਹਨ।" ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਇਹ ਲਾਇਸੈਂਸ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਜਾਂ ਕਿੰਨੀ ਮਾਤਰਾ ਲਈ ਮਿਲੇ ਹਨ।
ਕਿਉਂ ਅਹਿਮ ਹਨ ਇਹ ਖਣਿਜ? (China ਦਾ 70% ਕਬਜ਼ਾ)
ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਭਾਰਤੀ ਉਦਯੋਗ ਲਈ ਬੇਹੱਦ ਅਹਿਮ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ 'Rare Earth Minerals' ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
1. ਵਰਤੋਂ: ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਵਾਹਨਾਂ (Electric Vehicles - EVs), ਡਰੋਨਾਂ (drones), ਬੈਟਰੀ ਸਟੋਰੇਜ (battery storage) ਅਤੇ ਹੋਰ ਉੱਚ-ਪੱਧਰੀ ਤਕਨੀਕੀ (high-level technical) ਉਤਪਾਦਾਂ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ (critical) ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
2. ਚੀਨ ਦਾ ਦਬਦਬਾ: ਗਲੋਬਲ ਰੇਅਰ ਅਰਥ ਮਿਨਰਲਜ਼ (Global Rare Earth Minerals) ਦੀ ਖੁਦਾਈ (mining) ਅਤੇ ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ (supply chain) ਵਿੱਚ ਚੀਨ (China) ਦਾ ਲਗਭਗ 70% ਦਾ ਦਬਦਬਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦੇਸ਼ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖਣਿਜਾਂ ਲਈ ਉਸ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹਨ।
ਦੋ ਹਫ਼ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਚੀਨ ਨੇ ਲਾਈਆਂ ਸਨ ਨਵੀਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ
ਭਾਰਤੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਲਾਇਸੈਂਸ ਦੇਣ ਦਾ ਚੀਨ (China) ਦਾ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਦੋ ਹਫ਼ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਬੀਜਿੰਗ (Beijing) ਨੇ ਰੇਅਰ ਅਰਥ (rare earth), ਲਿਥੀਅਮ ਬੈਟਰੀਆਂ (lithium batteries) ਅਤੇ ਸੁਪਰਹਾਰਡ ਸਮੱਗਰੀਆਂ (superhard materials) ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਤਕਨੀਕਾਂ (technologies) ਅਤੇ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ (export) 'ਤੇ ਨਵੀਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ।
(ਚੀਨ ਨੇ 2023 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਖਾਦਾਂ (fertilizers) ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ (export) ਵੀ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਪਰ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ (2024) ਬੀਜਿੰਗ (Beijing) ਨੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਪਲਾਈ ਰੋਕ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਜੂਨ 2025 ਵਿੱਚ ਪਾਬੰਦੀ ਹਟਾਉਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਨਿਰਯਾਤ (export) ਦੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਢਿੱਲ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।)
ਸੁਧਰ ਰਹੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦਾ ਸੰਕੇਤ?
1. LAC 'ਤੇ ਤਣਾਅ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਲੀਹ 'ਤੇ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਕਈ ਛੋਟੀਆਂ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ (initiatives) ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ।
2. ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ (Kailash Mansarovar Yatra) ਨੂੰ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵੱਲੋਂ ਚੀਨੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਟੂਰਿਸਟ ਵੀਜ਼ਾ (tourist visas) ਜਾਰੀ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
3. ਰੇਅਰ ਅਰਥ (Rare Earth) ਦਾ ਲਾਇਸੈਂਸ ਦੇਣਾ, ਇਸੇ ਕੜੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਵਪਾਰਕ ਕਦਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।