Health Alert : ਜੇ ਪੈਰਾਂ 'ਚ ਦਿੱਖ ਰਹੇ ਹਨ ਇਹ 5 ‘ਬਦਲਾਅ’, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਜਾਓ Doctor ਕੋਲ
Babushahi Bureau
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 21 ਅਕਤੂਬਰ 2025 : ਅਕਸਰ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਦਕਿ ਸਰੀਰ ਦੀਆਂ ਕਈ ਵੱਡੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸੰਕੇਤ ਇਥੇ ਤੋਂ ਹੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਸੂਜਣ, ਰੰਗ ਦਾ ਬਦਲਣਾ ਜਾਂ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਸੁੰਨ ਹੋਣਾ ਸਿਰਫ਼ ਬਾਹਰੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਦਿਲ, ਗੁਰਦੇ ਜਾਂ ਡਾਇਬਟੀਜ਼ (Diabetes) ਵਰਗੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪੈਰ ਸਰੀਰ ਦੀ ਸਿਹਤ ਦਾ ਆਇਨ੍ਹਾ (Mirror of Body Health) ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕੋਈ ਗੜਬੜ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਟੰਗਾਂ ਅਤੇ ਪੈਰਾਂ 'ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਜੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਅਸਧਾਰਣ ਤਬਦੀਲੀ ਨਜ਼ਰ ਆਏ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਅਣਡਿੱਠਾ ਕਰਨਾ ਗਲਤੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਜਾਂਚ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰੀ ਸਲਾਹ ਕਈ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
1. ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਜਣ (Swelling in Feet)
ਜੇ ਸਵੇਰੇ ਉੱਠਦਿਆਂ ਜਾਂ ਦਿਨ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਜਣ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਦਿਲ (Heart), ਗੁਰਦੇ (Kidney) ਜਾਂ ਜਿਗਰ (Liver) ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
1.1 ਲਗਾਤਾਰ ਸੂਜਣ ਰਹਿਣਾ ਜਲ ਸੰਭਾਰ (Fluid Retention) ਜਾਂ ਉੱਚ ਰਕਤਚਾਪ (High Blood Pressure) ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
1.2 ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਆਮ ਗੱਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਆਮ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਹੋਣਾ ਡਾਕਟਰ ਨੂੰ ਵਿਖਾਉਣ ਯੋਗ ਹੈ।
2. ਪੈਰਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਬਦਲਣਾ (Discoloration of Feet)
ਜੇ ਪੈਰਾਂ ਜਾਂ ਉਂਗਲਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਪੀਲਾ, ਨੀਲਾ ਜਾਂ ਲਾਲ ਹੋ ਜਾਏ, ਤਾਂ ਇਹ ਬਲੱਡ ਸਰਕੂਲੇਸ਼ਨ (Blood Circulation) ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
2.1 ਇਹ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪੈਰਾਂ ਤੱਕ ਆਕਸੀਜਨ ਮਿਲਿਆ ਰਕਤ (Oxygenated Blood) ਠੀਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਦਾ।
2.2 ਇਹ ਪਰਿਫੈਰਲ ਆਰਟਰੀ ਡਿਜ਼ੀਜ਼ (Peripheral Artery Disease - PAD) ਦਾ ਲੱਛਣ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
3. ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁੰਨਪਨ ਜਾਂ ਚੁਭਨ (Numbness or Tingling)
ਜੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਚੁਭਨ ਜਾਂ ਸੁੰਨਪਨ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਨਰਵ ਡੈਮੇਜ (Nerve Damage) ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
3.1 ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਅਕਸਰ ਡਾਇਬਟੀਜ਼ (Diabetes) ਜਾਂ ਵਿਟਾਮਿਨ-B12 ਦੀ ਘਾਟ (Vitamin B12 Deficiency) ਦੇ ਕਾਰਨ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
3.2 ਇਲਾਜ ਨਾ ਕਰਵਾਉਣ 'ਤੇ ਇਹ ਸਥਾਈ ਤਨਤੰਤਰ ਖਰਾਬੀ (Permanent Nerve Damage) ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਸਕਦੀ ਹੈ।
4. ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਘਾਵ ਜਾਂ ਅਲਸਰ ਨਾ ਭਰਨਾ (Non-Healing Wounds)
ਜੇ ਪੈਰਾਂ 'ਤੇ ਕੋਈ ਘਾਵ ਜਾਂ ਅਲਸਰ (Ulcer) ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਨਾ ਭਰੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ।
4.1 ਇਹ ਮਧੁਮੇਹੀ ਅਲਸਰ (Diabetic Ulcer) ਜਾਂ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਦੇ ਘੱਟ ਪ੍ਰਵਾਹ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
4.2 ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਉਹਨਾਂ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਲੱਡ ਸ਼ੁਗਰ (Blood Sugar) ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ।
5. ਪੈਰਾਂ ਤੋਂ ਬਦਬੂ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਪਸੀਨਾ (Bad Odour or Excessive Sweating)
ਜੇ ਪੈਰਾਂ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਬਦਬੂ ਆ ਰਹੀ ਹੈ ਜਾਂ ਬਿਨਾਂ ਕਾਰਣ ਬਹੁਤ ਪਸੀਨਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਫੰਗਲ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ (Fungal Infection) ਜਾਂ ਹਾਈਪਰਹਾਈਡ੍ਰੋਸਿਸ (Hyperhidrosis) ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਇਲਾਜ (Treatment) ਨਾ ਕਰਵਾਉਣ 'ਤੇ ਇਹ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਪੂਰੇ ਪੈਰ ਵਿਚ ਫੈਲ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਨਤੀਜਾ
ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਨਾ ਕਰੋ। ਅਕਸਰ ਇਹ ਹੀ ਵੱਡੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਰੂਪ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਲੱਛਣ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ, ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰੋ। ਨਿਯਮਿਤ ਵਰਜਿਸ਼, ਸੰਤੁਲਿਤ ਖੁਰਾਕ ਅਤੇ ਪੈਰਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ (Foot Hygiene) ਰੱਖਣਾ ਤੁਹਾਡੇ ਕੁੱਲ ਸਿਹਤ (Overall Health) ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਹੈ।