ਦਿੱਲੀ-NCR 'ਚ ਸਾਹਾਂ 'ਤੇ ਸੰਕਟ: GRAP-2 ਲਾਗੂ, ਜਾਣੋ ਕੀ-ਕੀ ਰਹਿਣਗੀਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ
ਬਾਬੂਸ਼ਾਹੀ ਬਿਊਰੋ
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 20 ਅਕਤੂਬਰ, 2025: ਦਿਵਾਲੀ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ ਦਿੱਲੀ-NCR ਦੀ ਹਵਾ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਦੇ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਮਿਸ਼ਨ (CAQM) ਨੇ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ ਗ੍ਰੇਡਡ ਰਿਸਪਾਂਸ ਐਕਸ਼ਨ ਪਲਾਨ (GRAP) ਦੇ ਦੂਜੇ ਪੜਾਅ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਸੂਚਕਾਂਕ (AQI) 'ਬਹੁਤ ਖਰਾਬ' ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਿਆ ਗਿਆ।
GRAP ਉਪ-ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਦਾ AQI ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਦਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ 7 ਵਜੇ ਇਹ 302 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ, ਜੋ 'ਬਹੁਤ ਖਰਾਬ' (Very Poor) ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ (IMD) ਅਤੇ ਆਈਆਈਟੀਐਮ (IITM) ਦੀਆਂ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਹੋਰ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦਾ ਖਦਸ਼ਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸਖ਼ਤ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਗਏ ਹਨ।
GRAP-2 ਤਹਿਤ ਕੀ-ਕੀ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ?
GRAP ਦਾ ਦੂਜਾ ਪੜਾਅ ਉਦੋਂ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ AQI 301 ਤੋਂ 400 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਤਹਿਤ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕਈ ਸਖ਼ਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ:
1. ਡੀਜ਼ਲ ਜਨਰੇਟਰਾਂ 'ਤੇ ਰੋਕ: ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ, ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ, ਵਪਾਰਕ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਇਕਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਡੀਜ਼ਲ ਜਨਰੇਟਰਾਂ (Diesel Generators) ਦੀ ਵਰਤੋਂ 'ਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੋਕ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
2. ਪਾਰਕਿੰਗ ਫੀਸ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ: ਸੜਕਾਂ 'ਤੇ ਨਿੱਜੀ ਵਾਹਨਾਂ ਦਾ ਦਬਾਅ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਪਾਰਕਿੰਗ ਫੀਸ (Parking Fees) ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ।
3. ਜਨਤਕ ਆਵਾਜਾਈ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ: NCR ਵਿੱਚ CNG ਅਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਬੱਸਾਂ (Electric Buses) ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮੈਟਰੋ ਦੇ ਫੇਰੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਲੋਕ ਨਿੱਜੀ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਘੱਟ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ।
4. ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਜਲਾਉਣ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ: ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਲੱਕੜ, ਕੋਲਾ ਜਾਂ ਕੂੜਾ ਜਲਾਉਣਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਨ੍ਹਾ ਹੈ। RWA ਨੂੰ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਗਾਰਡਾਂ ਨੂੰ ਠੰਡ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਹੀਟਰ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਣ।
5. ਉਸਾਰੀ ਕਾਰਜਾਂ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ: ਧੂੜ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਉਸਾਰੀ ਕਾਰਜਾਂ 'ਤੇ ਰੋਕ ਲਗਾਉਣ ਅਤੇ ਧੂੜ ਕੰਟਰੋਲ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ।
ਕਮਿਸ਼ਨ ਵੱਲੋਂ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਅਪੀਲ
CAQM ਨੇ ਸਾਰੀਆਂ ਸਬੰਧਤ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਉਪਾਵਾਂ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ:
1. ਜਨਤਕ ਆਵਾਜਾਈ (public transport) ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।
2. ਕਾਰਪੂਲਿੰਗ (carpooling) ਅਪਣਾਓ ਜਾਂ ਘਰ ਤੋਂ ਕੰਮ (work from home) ਕਰੋ।
3. ਰੈੱਡ ਲਾਈਟ 'ਤੇ ਗੱਡੀਆਂ ਦੇ ਇੰਜਣ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿਓ।
4. ਬੇਲੋੜੀ ਵਾਹਨ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਬਚੋ।
ਉਪ-ਕਮੇਟੀ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰੇਗੀ ਅਤੇ ਲੋੜ ਪੈਣ 'ਤੇ ਹੋਰ ਵੀ ਸਖ਼ਤ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ GRAP-3 ('ਗੰਭੀਰ' ਸ਼੍ਰੇਣੀ) ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।