ਹਾਲ ਹੀ 'ਚ ਇਕ ਖਬਰ ਆਈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿਆਹ 'ਤੇ ਲਗਭਗ ਦੁੱਗਣਾ ਖਰਚ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤੀ ਵਿਆਹ ਉਦਯੋਗ ਦੀ ਕੀਮਤ ਲਗਭਗ 10.7 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਕਰਿਆਨੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਉਦਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 12.5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਖਰਚਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਤੱਕ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੇ ਖਰਚੇ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਦੁੱਗਣਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ।
ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਦੋ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦਾ ਮੇਲ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਦੋ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦਾ ਮੇਲ ਵੀ ਹੈ।ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਇੱਕ ਮੌਕਾ ਵੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਆਹਾਂ ਦਾ ਖਰਚਾ ਅਸਮਾਨ ਛੂਹਣ ਲੱਗਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਵਿਆਹ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮਾਣ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਦਿਖਾਵੇ ਅਤੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੀ ਦੌੜ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਖਰਚ ਦੀ ਕੋਈ ਸੀਮਾ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸਮਰੱਥਾ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖਰਚ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਮਹਿੰਗੇ ਕੱਪੜੇ, ਗਹਿਣੇ, ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪਕਵਾਨ ਅਤੇ ਆਲੀਸ਼ਾਨ ਸਜਾਵਟ ਅੱਜ ਹਰ ਵਿਆਹ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਏ ਹਨ। ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਖਾਸ ਮੌਕਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈA. ਮਾਪੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਲਾੜੇ-ਲਾੜੀ ਦੀ ਵੀ ਆਪਣੇ ਵਿਆਹ ਨੂੰ ਯਾਦਗਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਤੀਬਰ ਇੱਛਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਵਿਆਹ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰੀਕਰਨ 'ਤੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਪੈਸਾ ਖਰਚ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਵਿਆਹ 'ਚ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਦਾਜ ਲੜਕੀ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ 'ਤੇ ਖਰਚਿਆਂ ਦਾ ਬੋਝ ਹੋਰ ਵਧਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਦਾਜ ਇੱਕ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਪਰਾਧ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਅਜੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਕੋਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੈਸਾ ਹੈ, ਉਹ ਆਪਣੀ ਧੀ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਾਮਾਨ ਅਤੇ ਤੋਹਫ਼ਿਆਂ ਦੀ ਵਰਖਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।ਅਲਵਿਦਾ, ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗਰੀਬ ਪਰਿਵਾਰਾਂ 'ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਫਿਰ ਵੀ ਸੁਸਾਇਟੀ ਤੋਂ ਕਰਜ਼ਾ ਲੈ ਕੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੋਹਫ਼ੇ ਦੇਣੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਵਿਆਹ 'ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਖਰਚੇ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਆਪਣੀਆਂ ਧੀਆਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੱਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ ਕਿਉਂਕਿ ਧੀ ਦੇ ਜਨਮ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੀ ਉਹ ਵਿਆਹ ਲਈ ਬੱਚਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਵਿਆਹ ਇੱਕ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਮੌਕਾ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਬੋਝ ਨਹੀਂ ਬਣਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਵਿਆਹਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਅਤੇ ਟਿਕਾਊ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬੇਲੋੜੇ ਖਰਚਿਆਂ ਅਤੇ ਦਿਖਾਵੇ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਸਾਨੂੰ ਸਾਡੀ ਸੋਚ ਬਦਲਣੀ ਪਵੇਗੀ ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਸਾਦਗੀ ਨਾਲ ਮਨਾਉਣ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਦਾਜ ਪ੍ਰਥਾ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮਾਜਿਕ ਬੁਰਾਈਆਂ ਨੂੰ ਜੜ੍ਹੋਂ ਪੁੱਟਣਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਸਾਦੇ ਅਤੇ ਸਸਤੇ ਵਿਆਹਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਨੀਤੀਆਂ ਬਣਾਉਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ।
-
ਵਿਜੈ ਗਰਗ, ਰਿਟਾਇਰਡ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ ਕਾਲਮਨਿਸਟ ਮਲੋਟ
vkmalout@gmail.com
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.