ਸਰਦੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਠੰਡ ਅਤੇ ਘੱਟ ਤਾਪਮਾਨ ਫਸਲਾਂ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਫਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਬੂਟਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਫਲਦਾਰ ਬੂਟੇ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਦਾਬਹਾਰ ਫਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਸਰਦੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਘੱਟ ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸੁੱਕੀ ਹਵਾ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਬੂਟਿਆਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਜੜ੍ਹਾਂ, ਤਣੇ, ਟਾਹਣੀਆਂ, ਫੁੱਲ ਅਤੇ ਪੱਤੇ ਖਰਾਬ ਮੌਸਮ ਕਾਰਨ ਖਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਫਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਤੋਂ ਲੰਮੇ ਸਮੇ ਤੱਕ ਵਧੇਰੇ ਝਾੜ ਅਤੇ ਵਧੀਆ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਫਲ ਲੈਣ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੋਰੇ ਦੀ ਮਾਰ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਫਲ ਉਤਪਾਦਕ ਫਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਠੰਡੇ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਅਪਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਠੰਡ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਰਣਨੀਤੀਆਂ
ਇਹਨਾਂ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਢੁਕਵੀਂ ਥਾਂ ਦੀ ਚੋਣ, ਫਲਾਂ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਤੇ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਥਾਪਿਤ ਹਵਾ ਰੋਕੂ ਵਾੜ ਜੋ ਠੰਡ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਬਗੀਚੇ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਾਗ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਹਵਾ ਰੋਕੂ ਵਾੜ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਫਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਘੱਟ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਵਿੱਚ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਠੰਡ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਪੀਤਾ, ਕੇਲਾ, ਆਂਵਲਾ ਆਦਿ ਲਗਾਉਣ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਠੰਡ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ
ਸਿੰਚਾਈ
ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਬੂਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਠੰਡ ਦੀ ਸੱਟ 'ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਗਰਮੀ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਗਿੱਲੀ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਉੱਪਰ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਸੁੱਕੀ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਉੱਪਰ ਤਾਪਮਾਨ ਨਾਲੋਂ 2-3°C ਵੱਧ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਸੰਭਾਵਿਤ ਠੰਡ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਿੰਜਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਬਾਗਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਅਤੇ ਹਲਕੀ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਠੰਡ ਵਾਲੀਆਂ ਰਾਤਾਂ ਵਿੱਚ। ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਠੰਡ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਿੰਚਾਈ ਵੀ ਮਦਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ। ਨਰਸਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਫਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਠੰਡ ਦੇ ਸਮੇਂ ਪਾਣੀ ਦੇ ਛਿੜਕਾਅ ਨਾਲ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਦਾਬਹਾਰ ਬੂਟੇ ਅੰਬ, ਲੀਚੀ, ਅਮਰੂਦ ਅਤੇ ਆਂਵਲਾ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਸੁਚੱਜੀ ਵਿਉਂਤਬੰਦੀ ਰਾਹੀ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਧੂੰਆ ਕਰਨਾ
ਠੰਡ ਤੋਂ ਕੁਝ ਘੰਟੇ ਪਹਿਲਾਂ ਘਾਹ, ਕੂੜੇ, ਪਰਾਲੀ ਜਾਂ ਸਰਕੰਡਾ ਦੇ ਢੇਰਾਂ ਨੂੰ ਸਾੜ ਕੇ ਧੂੰਏਂ ਦੇ ਪਰਦੇ ਬਣਾਉਣੇ ਠੰਡ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕੂੜਾ-ਕਰਕਟ ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਧੂੰਆਂ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਕੁਝ ਡਿਗਰੀ ਤੱਕ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਫਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਜੰਮਣ ਵਾਲੀ ਸੱਟ ਨੂੰ ਰੋਕਦਾ ਹੈ।
ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਢੱਕਣਾ
ਨਰਸਰੀ ਅਤੇ ਅੰਬ, ਪਪੀਤਾ, ਆਂਵਲਾ ਅਤੇ ਅਮਰੂਦ ਆਦਿ ਦੇ ਵੱਡੇ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ, ਸਰਕੰਡੇ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਕੁੱਲੀਆਂ ਬਣਾਕੇ ਜਾਂ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਲਿਫਾਫਿਆਂ ਨਾਲ ਢੱਕ ਕੇ ਘੱਟ ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਅਸਰ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਰਕੰਡਾ ਨਾ ਮਿਲਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਪਪੀਤੇ, ਅੰਬ, ਆਂਵਲਾ ਅਤੇ ਅਮਰੂਦ ਆਦਿ ਦੇ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀ ਚਾਦਰ ਨਾਲ ਢੱਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਛੋਟੇ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਢੱਕਣ ਵੇਲੇ ਦੱਖਣੀ ਪਾਸੇ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਅਤੇ ਹਵਾ ਲਈ ਖੁਲ੍ਹਾਂ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਢੱਕਣ ਨਾਲ ਅੰਦਰ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ 2-5 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਤਣੇ ਨੂੰ ਲਪੇਟਣਾ
ਠੰਢੀ ਹਵਾ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਵਸ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਟਾਹਣੀਆਂ ਅਤੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਤਣੇ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਘੱਟ ਤਾਪਮਾਨ ਦੀ ਸੱਟ ਕਾਰਨ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਸੱਕ ਫਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਚੀਰੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਤਣੇ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਨੂੰ ਬੋਰੀ ਨਾਲ ਲਪੇਟ ਕੇ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਕਲੀ ਕਰਨਾ
ਠੰਡ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਤਣੇ 'ਤੇ ਕਲੀ ਕਰਨ ਨਾਲ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। 100 ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ CuSO 4 (500 ਗ੍ਰਾਮ) ਅਤੇ ਚੂਨਾ (25 ਕਿਲੋ) ਮਿਲਾ ਕੇ ਮਿਸ਼ਰਣ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਘੋਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਗਰਮੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਤਣੇ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਫਲਾਂ ਦਾ ਢੱਕਣਾ
ਠੰਡ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਬੂਟੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਪੀਤਾ ਅਤੇ ਕੇਲਾ ਸਰਦੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਫਲ ਦੇਣ 'ਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੂਟਿਆਂ ਦੇ ਫਲਾਂ ਨੂੰ ਪੌਲੀਥੀਨ ਸ਼ੀਟ ਜਾਂ ਪੌਲੀ ਟਿਊਬ ਨਾਲ ਢੱਕਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪੌਲੀਥੀਨ ਸ਼ੀਟ ਜਾਂ ਪੌਲੀ ਟਿਊਬ ਦਾ ਉਪਰਲਾ ਸਿਰਾ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੇਠਲੇ ਸਿਰੇ ਨੂੰ ਸਹੀ ਹਵਾਦਾਰੀ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪੋਲੀਥੀਨ ਨੂੰ ਫਰਵਰੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਹਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮੌਸਮ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖੋ:
ਘੱਟ ਨਮੀ ਵਾਲੀਆਂ ਠੰਡੀਆਂ ਅਤੇ ਸਾਫ ਰਾਤਾਂ ਅਕਸਰ ਕੋਰਾ ਪੈਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਹਨ। ਕੋਰਾ, ਨੁਕਸਾਨੇ ਗਏ ਫਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਅਤੇ ਟਹਿਣੀਆਂ ਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਘੱਟ ਤਾਪਮਾਨ ਦੀ ਮਿਆਦ ਅਤੇ ਤੀਬਰਤਾ ਫਲਦਾਰ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਹੱਦ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਫੈਲਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਬੂਟਿਆਂ ਦੇ ਸੁੱਕੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਰੋਗੀ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਕੱਟਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਫੰਗਲ ਰੋਗਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਬਾਰਡੋ ਮਿਸ਼ਰਣ (2:2:250) ਨਾਲ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
-
ਅਮਰਦੀਪ ਕੋਰ ਅਤੇ ਨਵਜੋਤ ਗੁਪਤਾ, ਖੇਤਰੀ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰ, ਫਰੀਦਕੋਟ
adcomm@pau.edu
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.