(ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ, ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਸਮਾਜਿਕ ਤਬਦੀਲੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ)
ਮੀਡੀਆ ਵਿਹਾਰਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਢਾਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਗਤੀ ਜਾਂ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਟਾਰਕ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਬਦਲਦਾ ਹੈ। ਖਬਰਾਂ ਦਾ ਮੀਡੀਆ ਹੋਵੇ, ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਮੀਡੀਆ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ, ਇਹ ਸੁਧਾਰ ਅਤੇ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦਾ ਇੱਕ ਸਾਧਨ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਰਾਡਾਈਮ ਬਦਲਣ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਚਾਲ ਨੂੰ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ। ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਆਪਕ ਵੰਡ ਲਈ ਖਬਰਾਂ ਜਾਂ ਖਬਰਾਂ ਦੇ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨਾ, ਲਿਖਣਾ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਨਵਾਂ ਅਰਥ ਸਮਾਜਕ-ਆਰਥਿਕ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੇ ਏਜੰਟ ਤੱਕ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਤੋਂ ਇਸ ਦੇ ਰੂਪਾਂਤਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਟੌਮ ਸਟੌਪਾਰਡ ਇੱਕ ਚੈੱਕ-ਜਨਮੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨਾਟਕਕਾਰ ਨੇ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਕਿ 'ਮੈਂ ਅਜੇ ਵੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡਾ ਉਦੇਸ਼ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਤੁਰੰਤ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਹੱਲ ਹੈ'। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਆਸਕਰ ਵਾਈਲਡ ਨੇ ਇਹ ਬਿਆਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਕਦਮ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ ਕਿ 'ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਰਾਜ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਸਦਾ ਲਈ ਸ਼ਾਸਨ ਕਰਦੀ ਹੈ'। ਮੀਡੀਆ ਅਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਅਵਾਜ਼ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਵਾਜ਼ ਰਹਿਤ (ਅਣਕਥਨੀ) ਲਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਨਿਰਦੋਸ਼ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਸਮੂਹਾਂ ਦੀਆਂ ਦੁਰਦਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਰੱਕੀ ਲਈ ਮਾਰਗ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਸਮਾਜ/ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੂੰ ਸੰਮਲਿਤ ਅਤੇ ਸੰਪੂਰਨ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਸਹੀ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਚੱਲਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਜੋੜਨ, ਸੂਚਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਾਰਕ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਸੂਚਨਾ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਮੀਡੀਆ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਡਰ ਅਤੇ ਪੱਖ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸਚਾਈ ਨਾਲ ਨਿਰਪੱਖ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਅਸ਼ਲੀਲਤਾ ਅਤੇ ਲੱਚਰਤਾ ਦੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਔਖਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਮੀਡੀਆ ਲਾਲਚਾਂ ਤੋਂ ਅਪਵਾਦ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਮੀਡੀਆ ਅਪਵਾਦਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਬਿਹਤਰੀ ਲਈ ਇੱਕ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਸਮੇਤ ਮੀਡੀਆ ਲਈ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪੰਜ ਸੁਨਹਿਰੀ ਨਿਯਮ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਏ ਹਨ। ਉਹ ਹਨ ਸਰੋਤਿਆਂ ਲਈ ਸਮਗਰੀ ਦਾ ਮੁੱਲ ਬਣਾਉਣਾ, ਪਲੇਟਫਾਰਮ 'ਤੇ ਨਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕਰਨਾ, ਸਮਾਜ/ਰਾਸ਼ਟਰ ਲਈ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ (ਸਕਾਰਾਤਮਕ) ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ, ਰਚਨਾਤਮਕ ਪੱਖ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸਮੱਗਰੀ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਮੋਡ ਨਾਲ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਾ। ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਜਨ ਸੰਚਾਰ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨ ਲਈ ਨਿਭਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰਸਾਰ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜੋ ਫੈਸਲੇ ਲੈਣ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਦੂਜਾ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਾਧਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਵਿਹਾਰ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਮੁੱਦਿਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ, ਮੀਡੀਆ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਲੋਕਤੰਤਰ ਨੂੰ ਵਧਾਵਾ ਦੇ ਕੇ, ਸਗੋਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪ੍ਰਵਚਨ ਲਈ ਇੱਕ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਕੇ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਮੀਡੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ, ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ, ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਜੀਵੰਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ (ਸਮਾਜਿਕ ਤਬਦੀਲੀ ਲਈ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕਰਨ ਲਈ) ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਦੁਆਰਾ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਮਾਜਿਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਸਮਾਜਿਕ ਅਨਿਆਂ, ਲਿੰਗ ਅਸਮਾਨਤਾ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਕੇ ਜਨਤਕ ਸੰਚਾਰ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਲੋਕ-ਰਾਏ ਨੂੰ ਲਾਮਬੰਦ ਕਰਕੇ ਮੀਡੀਆ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪੁਨਰ-ਜਾਗਰਣ ਲਈ ਕਦਮ ਪੁੱਟ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਮਾਜਕ ਏਕਤਾ ਨੂੰ ਮਾਸ ਮੀਡੀਆ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਏਕਤਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ - ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜੁੜਨ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ ਲਈ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਿਹਤ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਵਿੱਚ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਮੀਡੀਆ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਣ ਲਈ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਕਰਦਾ ਹੈਯੋਜਨਾਬੱਧ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਵਿਕਾਸ. ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮਾਸ ਮੀਡੀਆ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਅਤੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਗ (ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਸ਼ਾਮਲ) ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਬਦੀਲੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਮੀਡੀਆ ਵੀ ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੇਕਰ ਇਹ ਪੱਖਪਾਤੀ, ਪੱਖਪਾਤੀ ਅਤੇ ਪੱਖਪਾਤੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਕਾਰਾਤਮਕ, ਉਸਾਰੂ ਅਤੇ ਸੱਚਾ ਮੀਡੀਆ ਸਮੇਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੂੰ ਸਮਾਵੇਸ਼ੀ, ਸੰਪੂਰਨ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਹਾਂ-ਪੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਰਾਹ 'ਤੇ ਤੋਰਿਆ ਜਾ ਸਕੇ।
-
ਵਿਜੈ ਗਰਗ, ਰਿਟਾਇਰਡ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ ਕਲਮਨਇਸਟ ਮਲੋਟ ਪੰਜਾਬ
vkmalout@gmail.com
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.