ਵਿਜੈ ਗਰਗ
ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਗਲੋਬਲ ਸਟੇਟ ਆਫ਼ ਸੋਸ਼ਲ ਕਨੈਕਸ਼ਨਜ਼ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਚਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਾਲਗ ਇਕੱਲਾਪਣ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਰਵੇਖਣ ਵਿੱਚ 140 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸੁਦਾਮਾ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਤਾਂ ਸਭ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ, ਪਰ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ 'ਦੋਸਤੀ ਮੰਦੀ' ਯਾਨੀ ਸੱਚੇ ਦੋਸਤਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਲੋਕ ਹੁਣ ਮੰਨ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਅਜਿਹੇ ਦੋਸਤਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਰ ਸਕਣ।ਖੁੱਲ ਕੇ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਸਰਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ‘ਦੋਸਤੀ ਮੰਦੀ’ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਸੰਕਟ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਕੱਲਾਪਣ ਸਿਹਤ ਲਈ ਓਨਾ ਹੀ ਮਾੜਾ ਹੈ ਜਿੰਨਾ ਦਿਨ ਵਿੱਚ 15 ਸਿਗਰੇਟ ਪੀਣਾ।ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਸਕੁਐਡਜ਼ ਨਾਲ ਬਿਤਾਉਣ ਵਾਲਾ ਸਮਾਂ ਹਰ ਸਾਲ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘਟ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਰੁਝਾਨ ਮੁਤਾਬਕ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸ ਮੋਰਚੇ ’ਤੇ ਸੁਧਾਰ ਦੇ ਕੋਈ ਸੰਕੇਤ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਦੋਸਤੀ ਦੇ ਕੋਈ ਨਿਯਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਦੋਸਤਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਜੇਕਰ ਸਾਡਾ ਇੱਕ ਵੀ ਸੱਚਾ ਦੋਸਤ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਸਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ ਹੋਰ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ।'ਸ੍ਰੀ' ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਪੈਣ ਦਿੰਦਾ। ਲੋੜ ਪੈਣ 'ਤੇ ਉਹ ਮਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਿਤਾ ਹੋਵੇ, ਭਰਾ ਹੋਵੇ, ਭੈਣ ਹੋਵੇ, ਦੋਸਤ ਹੋਵੇ, ਸੱਚਾ ਦੋਸਤ ਵੀ ਗੁਰੂ ਵਾਂਗ ਸੱਚਾ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਚੀ ਦੋਸਤੀ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘਟੀ ਹੈ। ਸਰਵੇਖਣ ਮੁਤਾਬਕ ਕਰੀਬ 40 ਫੀਸਦੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਕ ਵੀ ਕਰੀਬੀ ਦੋਸਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਾਲ 1990 ਵਿੱਚ ਇਹ ਅੰਕੜਾ ਤਿੰਨ ਫੀਸਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਦੋਸਤੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਅਨੋਖਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਵੀ ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਉਦਾਸੀ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਈ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੀਵਨ ਵਿੱਚਇੱਕ ਸੱਚਾ ਦੋਸਤ ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਵਰਗਾ ਹੈ। ਰਹੀਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇੱਕ ਸੱਚਾ ਦੋਸਤ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਮੁਸੀਬਤ ਆਉਣ 'ਤੇ ਬਿਨਾਂ ਦੇਰੀ ਕੀਤੇ ਮਦਦ ਦਾ ਹੱਥ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਦੁੱਖ ਦੇ ਸਮੇਂ ਹੀ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਅਸਲ ਤੱਤ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।ਇੱਕ ਸੱਚਾ ਦੋਸਤ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਦੋਂ ਸਮਝਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਦੋਂ ਸਮਝਾਉਣਾ ਹੈ। ਜੇ ਕਿਤਾਬ ਗਿਆਨ ਦੀ ਕੁੰਜੀ ਹੈ ਤਾਂ ਦੋਸਤ ਸਾਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਆਉਂਦਿਆਂ ਹੀ ਕੁਝ ਰਿਸ਼ਤੇ ਜਨਮ ਲੈ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਮਾਂ, ਪਿਤਾ, ਭਰਾ ਅਤੇ ਭੈਣ ਆਦਿ। ਦੋਸਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੁਝ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਚੁਣਦੇ ਹਾਂ। ਦੋਸਤ ਤਾਂ ਬਥੇਰੇ ਬਣਦੇ ਨੇ ਪਰ ਸੱਚੀ ਦੋਸਤੀ ਵਿਰਲਿਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।, ਸਾਡੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੋਸਤੀ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦਾ ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਉਹ ਦੋਸਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਹ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਸੱਚਾ ਦੋਸਤ ਲੱਭਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਦੇ ਸੱਚੇ ਦੋਸਤ ਬਣੀਏ। ਅੱਜ ਲੋਕ ਭੀੜ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲੇ ਘੁੰਮ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਚਾਰ ਸੱਚੇ ਦੋਸਤ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਲੋਕ ਖੁਦ ਹਨ। ਅਸਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ, ਸਾਂਝ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਨੀਂਹ ਅਟੁੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਅੱਜ ਇੰਟਰਨੈਟ ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਵਰਚੁਅਲ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਚੈਟਿੰਗ, ਫੋਟੋ ਸ਼ੇਅਰਿੰਗ ਅਤੇ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।ਤਸੱਲੀ ਦੀ ਭਾਲ. ਹੁਣ ਰਿਸ਼ਤੇ ਲਾਈਕਸ ਅਤੇ ਕਮੈਂਟਸ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਿਰਭਰ ਹੁੰਦੇ ਜਾਪਦੇ ਹਨ। ਮਜਬੂਤ ਰਿਸ਼ਤੇ ਅਤੇ ਦੋਸਤੀ ਉਦੋਂ ਬਣਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਸੁੱਖ-ਦੁੱਖ ਦੇ ਸਾਥੀ ਬਣਦੇ ਹਾਂ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਾਲੋਅਰਜ਼ ਅਤੇ ਲਾਈਕਸ ਲਈ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਇੰਨੇ ਸਵੈ-ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੋ ਗਏ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦੋਸਤੀ ਵਿਚ ਲਾਭ ਲੱਭਣ ਦੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੇਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਸੱਚਮੁੱਚ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰਿਸ਼ਤਾ ਨਿਰਸਵਾਰਥ ਕੁਰਬਾਨੀ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸਤਿਕਾਰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਇੱਜ਼ਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਮੌਕਿਆਂ 'ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਦੀਜਦੋਂ ਕੋਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਲੋਕ ਅਕਸਰ ਉਸ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਬਹਾਨੇ ਘੜਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਦੋਸਤੀ 'ਤੇ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਪਵੇਗਾ, ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਉਹੀ ਬਹਾਨੇ ਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਵਿਆਹ ਦੇ ਯੋਜਨਾਕਾਰਾਂ ਜਾਂ ਇਵੈਂਟ ਯੋਜਨਾਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਸੁਣਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਹੁਣ ਅੰਤਿਮ-ਸੰਸਕਾਰ ਯੋਜਨਾ (ਫਿਊਨਰਲ ਪਲੈਨਿੰਗ) ਕੰਪਨੀਆਂ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਸੋਚ ਅਤੇ ਨਕਲੀ ਬੁੱਧੀ (AI) ਦੇ ਇਸ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਆ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਲੌਕਡਾਊਨ ਦੌਰਾਨ ਸੇਵਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਤੋਂ ਆਏ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਹੁਣ ਬਾਜ਼ਾਰਵਾਦ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਠੋਸ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਸਟਾਰਟਅੱਪ ਬਣ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਸ਼ੁਰੂਕੰਪਨੀਆਂ ਸਸਕਾਰ ਦੀ ਬੁਕਿੰਗ, ਪੰਡਿਤ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਅਤੇ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਨੂੰ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨਘਾਟ ਲਿਜਾਣ ਲਈ ਕਾਰਟ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਾਧੂ ਚਾਰਜ 'ਤੇ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਦਾ ਲਾਈਵ ਟੈਲੀਕਾਸਟ ਵੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।ਇਹ ਸਟਾਰਟਅੱਪ ਕੰਪਨੀਆਂ ਇਹ ਵੀ ਜਾਣਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਇਕੱਲੇ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਕੋਲ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨਿਭਾਉਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਕਈ ਵਾਰ ਨਾ ਤਾਂ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਵੀਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸਮਾਂ ਹੈ ਇਹ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਹੈ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਅੰਤਮ ਸੱਚ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਵੀ ਆਇਆ ਹੈ ਉਹ ਜ਼ਰੂਰ ਜਾਵੇਗਾ।ਅਹਿਮਦ ਫ਼ਰਾਜ਼ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, 'ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਇੱਥੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਹੈ।'ਮੈਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਦੇਰ ਨਾਲ ਮਿਲਿਆ ਹਾਂ, ਮੈਨੂੰ ਇੱਕ ਸਾਥੀ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਭੀੜ ਨਹੀਂ, ਇੱਕ ਮੁਸਾਫ਼ਰ ਵੀ ਮੇਰੇ ਲਈ ਕਾਫ਼ਲਾ ਹੈ |' ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਦੋਸਤੀ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਮਜਬੂਤ ਰੱਖੋ, ਤਾਂ ਜੋ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਆਖਰੀ ਸਫਰ ਤੁਹਾਡੇ ਪਿਆਰਿਆਂ ਨਾਲ ਹੋਵੇ ਨਾ ਕਿ ਭਾੜੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ। ਸਤਹੀ ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਕੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਾਂ ਦੇਣਾ ਸਮੇਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਬਹੁਤ ਖਾਮੋਸ਼ ਰਿਸ਼ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਟਿਕ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ। ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਇੰਟਰਨੈਟ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਵੀ ਫਾਲੋਅਰਜ਼ ਹੋਣ, ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਫਾਇਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਉਹਆਓ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਸੋਗ ਦੇ ਕੁਝ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖ ਕੇ ਆਪਣਾ ਫਰਜ਼ ਨਿਭਾਈਏ।
-
ਵਿਜੈ ਗਰਗ, ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ ਕਾਲਮਨਿਸਟ ਮਲੋਟ
vkmalout@gmail.com
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.