ਵਿਜੈ ਗਰਗ
ਇੱਕ ਸਟ੍ਰੀਟ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਮੁਫਤ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਜਾਂ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਢਾਂਚਾ ਹੈ ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਗਲੀ ਦੇ ਕੋਨੇ ਜਾਂ ਇੱਕ ਜਨਤਕ ਜਗ੍ਹਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਲੋਕ ਦੂਜਿਆਂ ਲਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲੈ ਜਾਂ ਛੱਡ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਘਰ ਜਾਂ ਕੈਬਨਿਟ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਰਾਹਗੀਰਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਣ ਲਈ ਸਜਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਸਟ੍ਰੀਟ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਦੀ ਧਾਰਨਾ 2009 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਜਦੋਂ ਹਡਸਨ, ਵਿਸਕਾਨਸਿਨ ਦੇ ਟੌਡ ਬੋਲ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ, ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਸਕੂਲ ਅਧਿਆਪਕ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬ ਪ੍ਰੇਮੀ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਮਰੇ ਵਾਲੇ ਸਕੂਲ ਹਾਊਸ ਦੀ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਪ੍ਰਤੀਰੂਪ ਬਣਾਈ। ਉਸਨੇ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੋਸਟ 'ਤੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲੈਣ ਜਾਂ ਛੱਡਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਹੁਣ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਛੋਟੀਆਂ ਮੁਫਤ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਹਨ।
ਸਟ੍ਰੀਟ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਸਾਖਰਤਾ, ਭਾਈਚਾਰਕ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ, ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਈ ਪਿਆਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਵਲੰਟੀਅਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇੱਥੇ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਅਤੇ ਉਮਰ ਦੀਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਉਪਲਬਧ ਹਨ। ਕੁਝ ਸਟ੍ਰੀਟ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਵੀ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਬੁੱਕ ਕਲੱਬ ਜਾਂ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਾਉਣ ਦੇ ਸੈਸ਼ਨਾਂ ਵਰਗੇ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਹ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਸਿਧਾਂਤ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ: "ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਲਓ, ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਛੱਡੋ।" ਕੋਈ ਵੀ ਸਟ੍ਰੀਟ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਤੋਂ ਕਿਤਾਬ ਉਧਾਰ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹਨਾ ਪੂਰਾ ਕਰਨ 'ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨੂੰ ਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਹਨਾਂ ਦੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਹਰ ਕਿਸੇ ਲਈ ਅਨੰਦ ਲੈਣ ਲਈ ਪੜ੍ਹਨ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਨਿਰੰਤਰ ਘੁੰਮਣ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹੋਏ।
ਸਟ੍ਰੀਟ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ, ਉਪਨਗਰੀਏ ਆਂਢ-ਗੁਆਂਢ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਪੇਂਡੂ ਕਸਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੱਭੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਸਾਂਝ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਕ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਲੋਕ ਨਵੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਸਮੂਹਿਕ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ।
-
ਵਿਜੈ ਗਰਗ, ਰਿਟਾਇਰਡ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ ਕਾਲਮਨਿਸਟ
vkmalout@gmail.com
00
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.