ਸ਼ਹੀਦ ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਮਈ 1907 ਨੂੰ ਮਾਤਾ ਰੇਲੀ ਦੇਵੀ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਰਾਮ ਲਾਲ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਸੁਖਦੇਵ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਮਥੁਰਾ ਦਾਸ ਥਾਪਰ ਦੇ ਨਾਲ ਨੌਘਰਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ 5 ਸਾਲ ਰਿਹਾ।ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਅਚਾਨਕ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦੇ ਤਾਇਆ ਲਾਲਾ ਚਿੰਤ ਰਾਮ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਸੁਖਦੇਵ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਲਾਇਲਪੁਰ (ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ) ਲੈ ਗਏ। ਲਾਲਾ ਚਿੰਤ ਰਾਮ ਇੱਕ ਆਟਾ ਚੱਕੀ ਦਾ ਮਾਲਕ ਸੀ। ਸਾਰੇ ਸਾਂਝੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।
ਲਾਲਾ ਚਿੰਤਰਾਮ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀਆਂ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਆਂ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲਈ। ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਸੁਖਦੇਵ ਤੇ ਵੀ ਪਿਆ । ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੇ ਜਜ਼ਬੇ ਵਿੱਚ ਭਿੱਜ ਚੁੱਕੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਸ਼ਹੀਦ ਸੁਖਦੇਵ ਅਤੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜੋੜੀ ਉਦੋਂ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਆਈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਕੂਲਾਂ ਤੋਂ ਮੈਟ੍ਰਿਕ ਪਾਸ ਕਰਕੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਲਜ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਏ।
ਸੁਖਦੇਵ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ
ਇੱਕ ਵਾਰ ਉੱਘੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਕੁਲਦੀਪ ਨਈਅਰ ਨੇ ਦਸੰਬਰ 1992 ਵਿੱਚ ਮਥੁਰਾ ਦਾਸ ਥਾਪਰ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ਲਈ ਕੁਝ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਪੱਤਰ ਲਿਖਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਜਵਾਬ ਮਾਰਚ 1993 ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮਥੁਰਾ ਦਾਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਤਾਇਆ ਲਾਲਾ ਚਿੰਤ ਰਾਮ ਦੀ ਸਲਾਹ 'ਤੇ ਲਾਇਲਪੁਰ (ਮੌਜੂਦਾ ਫੈਸਲਾਬਾਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਛੱਡਣਾ ਪਿਆ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਦਿਲ ਖਿੱਚਵੀਂ ਕਹਾਣੀ ਲਿਖੀ।
ਲਾਲਾ ਚਿੰਤ ਰਾਮ ਜੋ 1907 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਕਈ ਵਾਰ ਜੇਲ੍ਹ ਗਏ ਸਨ। ਮਥੁਰਾ ਦਾਸ ਕਿਯੋੰ ਕਿ ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਅਸਲੀ ਭਰਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਵਕਤ ਦੀ ਪੁਰਾਣੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਅਕਸਰ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਮੁਸੀਬਤ ਖੜ੍ਹੀ ਕਰਦੀ ਸੀ । ਨੌਜੁਆਨ ਮਥੁਰਾ ਦਾਸ ਵੀ 1927 ਤੋਂ 1931 ਦਰਮਿਆਨ ਦੋ ਵਾਰ ਜੇਲ੍ਹ ਗਿਆ।ਮਥੁਰਾ ਦਾਸ, ਜਿਸ ਦੀ 1999 ਵਿੱਚ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਓੁਸ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ‘ਲਾਹੌਰ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਕੇਸ ਪ੍ਰੋਸੀਡਿੰਗ ਬੁੱਕ’ ਦੀ ਇੱਕ ਕਾਪੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਨੈਸ਼ਨਲ ਆਰਕਾਈਵਜ਼ ਵਿੱਚ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਇਹ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਲਗਭਗ 400 ਪੰਨਿਆਂ ਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਤੋਂ ਬੜੀ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਸੁਖਦੇਵ ਨੇ ਫਾਂਸੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਕੇਸ ਕਾਪੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਟਿੱਪਣੀ ਪੰਨਿਆਂ ਦੇ ਹਾਸ਼ੀਏ 'ਤੇ ਕੀਤੀ। ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਕੇਸ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ 'ਸੁਖਦੇਵ ਬਨਾਮ ਕਿੰਗ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੋਸ਼ੀ' ਵਜੋਂ ਪੜ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮਥੁਰਾ ਦਾਸ ਥਾਪਰ ਨੇ ਕੁਲਦੀਪ ਨਈਅਰ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਲਿਖਿਆ:
"... ਹੋਰ ਸਿਆਸੀ ਪੀੜਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡਾ. ਕਿਚਲੂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ 5,000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ 50,000/- ਰੁਪਏ ਦੀ ਇੱਕਮੁਸ਼ਤ ਰਾਸ਼ੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਡੀਡੀਏ ਫਲੈਟ ਮੁਫ਼ਤ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸਾਡੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਡਾ. ਕਿਚਲੂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਨਾਲ ਕਰੋ... ."
ਸੁਖਦੇਵ - ਇੱਕ ਮਾਸਟਰ ਮਾਈਂਡ ਰਣਨੀਤੀਕਾਰ
ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਅਕਸਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰਦੇ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਸ਼ੌਕੀਨ ਪਾਠਕ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਤੋਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣੂ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੁਲਦੀਪ ਨਈਅਰ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ 'ਵਿਦਾਊਟ ਫੀਅਰ-ਦਿ ਲਾਈਫ ਐਂਡ ਟ੍ਰਾਇਲ ਆਫ਼ ਭਗਤ ਸਿੰਘ' ਵਿੱਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ:
“ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਕਿੰਨੇ ਵੱਖਰੇ ਸਨ? ਜਦੋਂ ਕਿ ਇੱਕ ਦਇਆ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਦੂਜੇ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇ ਖਾਤਮੇ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ। ਜਦੋਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜਿੰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕੇ ਘੱਟ ਜਾਨੀ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ, ਸੁਖਦੇਵ ਨੂੰ ਕੋਈ ਹੱਦ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੁਰਗਾ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਮੇਂ ਦੇ ਬੀਤਣ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਵਧਦਾ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਵੀ, ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਉਹ ਅਜੇ ਵੀ ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਇੱਛਾ ਅਨੁਸਾਰ ਚੱਲੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਨੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਬਾਹਰਮੁਖੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਓਬਜੈਕਟਿਵ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਹੀ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ।
ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਰਿਪਬਲਿਕ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਜੇਮਜ਼ ਸਕਾਟ, ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰਕੇ ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਨੇਤਾ ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਦੀ ਮੌਤ ਲਈ ਸਕਾਟ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਇਆ ਸੀ । ਸਕਾਟ ਨੇ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਾਲਾ ਜੀ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ।ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਦੁਰਗਾ ਦੇਵੀ ਨੇ ਵਲੰਟੀਅਰਾਂ ਨੂੰ ਹੱਥ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਅਤੇ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਇਹ ਕਮ ਕੌਣ ਕਰੇਗਾ ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੱਥ ਉਠਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸੀ। ਸੁਖਦੇਵ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਕੰਮ ਉਸ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ। ਪਰ ਸਭ ਨੂੰ ਯਕੀਨ ਸੀ ਕਿ ਸੁਖਦੇਵ ਇਨਕਲਾਬੀਆਂ ਦੇ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦਾ ਮਾਸਟਰਮਾਈਂਡ ਹੈ ਅਤੇ ਬਿਹਤਰ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਿਰਫ ਪਿਛੋਕੜ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਇਹ ਤੈਅ ਕਰਨਾ ਸੀ ਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਅਫ਼ਸਰ ਦੇ ਆਉਣ ਤੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਰਾਜਗੁਰੂ ਕਿੱਥੇ ਅਤੇ ਕਦੋਂ ਹਮਲਾ ਕਰਨਗੇ। ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਆਪਣੇ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ਸਕਾਟ ਦੀ ਬਜਾਏ ਜੇਪੀ ਸਾਂਡਰਸ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਉਸ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਦਫਤਰ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਸੀ।
ਇਹ ਸੁਖਦੇਵ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਹੀ ਸੀ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਡੀਏਵੀ ਕਾਲਜ ਲਾਹੌਰ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹਨਗੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਆਪਣੀ ਬਦਲੀ ਹੋਈ ਪਛਾਣ ਵਿੱਚ ਨਿਰਧਾਰਤ ਭੂਮਿਕਾ ਦੇ ਨਾਲ ਕਲਕੱਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਰੇਲਗੱਡੀ ਵਿੱਚ ਦੁਰਗਾ ਦੇਵੀ ਨਾਲ ਉਹ ਲਾਹੌਰ ਸ਼ਹਿਰ ਛੱਡ ਜਾਣਗੇ ।ਉਸ ਸ਼ਾਮ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੇ ਸਾਂਡਰਸ ਦੇ ਕਾਤਲਾਂ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰ ਰਹੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪੁਲਿਸ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਭਗੌੜਿਆਂ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਾਰੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਤੋਂ ਰੇਲਗੱਡੀ ਵਿੱਚ ਸਵਾਰ ਹੋ ਗਏ ਸਨ।
ਪੁਲਿਸ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਸੁਖਦੇਵ ਹੀ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਦਾ ਅਤੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਹਲਚਲ ਦਾ ਮਾਸਟਰ ਮਾਈਂਡ ਹੈ ।
ਫਾਂਸੀ ਦਾ ਦਿਨ-23 ਮਾਰਚ 1931
ਜਦੋਂ ਤਿੰਨਾਂ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕੋਠੜੀਆਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਗਿਆ, ਤਿੰਨਾਂ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਹੱਥ ਮਿਲਾਇਆ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਮਨਪਸੰਦ ਆਜ਼ਾਦੀ ਗੀਤ ਗਾਇਆ:
“… ਕਦੀ ਉਹ ਦਿਨ ਭੀ ਆਏਗਾ, ਜਬ ਹੋਂਗੇ ਹਮ ਆਜ਼ਾਦ, ਯੇ ਅਪਨੀ ਹੀ ਜ਼ਮੀਂ ਹੋਗੀ, ਯੇ ਅਪਨਾ ਅਸਮਾਨ ਹੋਵੇਗਾ। ਸ਼ਹੀਦੋਂ ਕੀ ਚਿਤਾਓ ਪਰ, ਲਗੇਂਗੇ ਹਰ ਬਾਰ ਮੇਲੇ, ਵਤਨ ਪਰ ਮਰਨੇ ਵਾਲੋਂ ਕਾ ਯਹੀ ਨਾਮ-ਓ-ਨਿਸ਼ਾਨ ਹੋਗਾ… ।
ਤਿੰਨੋਂ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਗਲ ਵਿੱਚ ਫਾਂਸੀ ਪਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਹੱਥ-ਪੈਰ ਬੰਨ੍ਹੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਰੱਸੀ ਨੂੰ ਚੁੰਮਿਆ। ਫਿਰ ਜਲਾਦ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਕੌਣ ਜਾਵੇਗਾ ? ਸੁਖਦੇਵ ਨੇ ਸੁਖਦੇਵ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ। ਜਲਾਦ ਨੇ ਇਕ-ਇਕ ਕਰਕੇ ਰੱਸੀਆਂ ਖਿੱਚੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠੋਂ ਲੱਤ ਮਾਰੀ। ਲਾਸ਼ਾਂ ਕਾਫੀ ਦੇਰ ਤੱਕ ਲਟਕਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ। ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਸੁਖਦੇਵ ਅਤੇ ਰਾਜਗੁਰੂ ਨੂੰ ਮ੍ਰਿਤਕ ਐਲਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵਿਤਕਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਸੁਖਦੇਵ ਅਤੇ ਰਾਜਗੁਰੂ ਦੀ ਤਿਕੜੀ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਲੜਾਈ ਲੜੀ ਅਤੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਕੁਰਬਾਨ ਕੀਤੀਆਂ। ਜੇਕਰ ਖਟਕਲ ਕਲਾਂ ਨੂੰ ਦੁਆਬੇ ਦਾ ਮਾਣ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਨੌਘਰਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਨੂੰ ਮਾਲਵੇ ਦਾ ਮਾਣ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਨੌਘਰਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਸੁਖਦੇਵ ਦਾ ਘਰ ਮਸ਼ਹੂਰ ਮੇਨ ਚੌਰਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਸਿੱਧਾ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਈਟ ਤੋਂ ਸਿਰਫ 50 ਗਜ਼ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਸਾਰੀਆਂ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
-
ਬ੍ਰਿਜ ਭੂਸ਼ਨ ਗੋਇਲ , ਸੀਨੀਅਰ ਸਿਟੀਜ਼ਨ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਸੇਵਕ
brijbgoyal@gmail.com
9417600666
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.