ਅੱਜ ਆਥਣੇ ਵੈਟਸ ਐਪ ਉਤੇ ਇਕ ਮੈਸਿਜ ਆਇਆ ਕਿ, ਕੀ ਆਪ ਨਿੰਦਰ ਘੁਗਿਆਣਵੀ ਹੋ? ਮੈਂ ਹੁਣੇ ਆਪ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ (i was ordaly of judge's) ਪੜੀ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੀ ਸਾਈਟ ਉਤੇ ਉਸ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ਆਪ ਜਦ ਕਦੇ ਵੀ ਦਿੱਲੀ ਜਾਂ ਨੋਇਡਾ ਆਏ ਤਾਂ, ਮਿਲਣਾ।
ਉਹ ਅੰਗ੍ਰੇਜੀ ਲਿੰਕ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤ ਨਵੀ ਨਵਪ੍ਰੀਤ ਨੂੰ ਘੱਲਿਆ। ਉਸ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਛਤੀਸਗੜ੍ਹ ਹਾਈਕੋਰਟ ਦੇ ਚੀਫ ਜਸਟਿਸ ਰਹੇ ਹਨ ਜਸਟਿਸ ਯੇਤਿੰਦਰਾ ਸਿੰਘ। ਜੱਜ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਲਿਖੇ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਅਨੁਵਾਦ ਹਾਜ਼ਰ ਹੈ, ਧੰਨਵਾਦ ਜਸਟਿਸ ਯੇਤਿੰਦਰਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ।
**
(ਇਹ ਪੋਸਟ ਨਿੰਦਰ ਘੁਗਿਆਣਵੀ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਗਈ ਅਤੇ ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰਮਣਾ (ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ: ਨੈਸ਼ਨਲ ਬੁੱਕ ਟਰੱਸਟ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਦਿੱਲੀ) ਦੁਆਰਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕਿਤਾਬ 'ਆਈ ਵਾਜ਼ ਜੱਜਜ਼ ਆਰਡਰਲੀ' ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਇਸੇ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਹਿੰਦੀ, ਉਰਦੂ, ਬੰਗਲਾ, ਕੰਨੜ, ਤੇਲਗੂ, ਮਲਿਆਲਮ, ਸਿੰਧੀ, ਗੁਜਰਾਤੀ, ਮੈਥਿਲੀ ਅਤੇ ਭੋਜਪੁਰੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਮੈਂ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਹਰ 'ਵਿਸ਼ਵ ਪੁਸਤਕ ਮੇਲੇ' ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਮੇਰਾ ਬੇਟਾ ਅਮਰੀਕਾ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮੈਂ ਇੱਕ ਜੱਜ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਨਿਆਇਕ ਕਾਰਜ ਰੁੱਝ ਗਿਆ ਤੇ ਛਤੀਸਗੜ੍ਹ ਹਾਈਕੋਰਟ ਦੇ ਚੀਫ ਜਸਟਿਸ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਇਆ।ਮੈਂ ਨੋਇਡਾ ਵਿੱਚ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ਤੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਪੁਸਤਕ ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਇਸ ਸਾਲ ਮੈਂ ਮਨ ਬਣਾਇਆ ਕਿ ਮੈਂ ਜਾਣਾ ਹੀ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਵਾਰ ਉਥੇ ਹਾਜ਼ਰ ਸਾਂ।
ਉਥੇ ਪਹਿਲੀ ਬੁਕ ਸਟਾਲ ਜੋ ਮੈਂ ਦੇਖੀ, ਉਹ ਨੈਸ਼ਨਲ ਬੁੱਕ ਟਰੱਸਟ ਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਥੇ ਕਿਤਾਬਾਂ 'ਤੇ ਝਾਤ ਮਾਰਦਿਆਂ ਇਕ ਸਿਰਲੇਖ ' ਆਈ ਵਾਜ ਆਰਡਰਲੀ ਆਫ ਜਜਜ਼ ' ਨੇ ਮੇਰਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ। ਇਹ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ ਨਿੰਦਰ ਘੁਗਿਆਣਵੀ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਪੁਸਤਕ ('ਮੈਂ ਸਾਂ ਜੱਜ ਦਾ ਅਰਦਲੀ') ਦਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ ਹੈ। ਉਹ ਗਾਇਕ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਲੇਖਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ 57 ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਅਖਬਾਰਾਂ ਅਤੇ ਰਸਾਲਿਆਂ ਲਈ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਾਲਮ ਲਿਖ ਕੇ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਹਿਤਕ ਯਤਨਾਂ ਲਈ ਸਨਮਾਨਿਤ ਵੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੈਂ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਕ ਸਿਰਲੇਖ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਸਾਡੇ ਸਟਾਫ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਜੱਜਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ 'ਤੇ ਵੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਪਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸੱਚੀਂ !ਕੀ ਇਹ ਦਿਲਚਸਪ ਨਹੀਂ ਸੀ?
ਲੇਖਕ ਨੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਦਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਕੀਲ ਦੇ ਕਲਰਕ ਵਜੋਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਘਰੇਲੂ ਨੌਕਰ ਵਜੋਂ ਵਧੀਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜੱਜ ਦਾ ਅਰਦਲੀ ਬਣ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਤਿੰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜੱਜਾਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜੱਜ ਨਾਲ। ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਦੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਜੱਜਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਕੌੜੀਆਂ ਮਿੱਠੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਹਨ। ਉਸਦੇ ਨਿਰੀਖਣ ਸਧਾਰਨ ਹਨ ਪਰ ਡੂੰਘੇ ਅਰਥ ਸੰਚਾਰ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ - ਉੱਚ ਅਹੁਦਿਆਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਤੇ ਵਿਹਾਰ ਦੇ ਯੋਗ। ਇਕ ਥਾਂ ਉਹ ਲਿਖਦਾ ਹੈ, “ਰਿੰਕੂ [ਜੱਜ ਦਾ ਪੁੱਤਰ] ਉਸ ਵਿਚ ਹੰਕਾਰ ਦਾ ਕੋਈ ਨਿਸ਼ਾਨ ਨਹੀਂ ਸੀ… ਨਹੀਂ ਤਾਂ, ਅਕਸਰ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੀਨੀਅਰ ਅਫਸਰਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਧੀਆਂ ਲਾਡ-ਪਿਆਰ ਕਿਥੇ ਕਰਦੇ ਹਨ ਨੌਕਰਾਂ ਨੂੰ?” ਖੈਰ, ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ, ਇਹ ਸਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੰਦਭਾਗਾ ਵੀ ਹੈ।
ਤਾਕਤਵਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ, ਜਦੋਂ ਸਹੀ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਸੱਤਾ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮੈਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰਾ ਬੇਟਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਈ ਆਈ ਟੀ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ ਚਲਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਮੈਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ (ਜੱਜ ਬਣਨ) ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਸੱਤਾ ਦੇ ਨਸ਼ੇ 'ਚ ਹੋਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ। ਖੈਰ! ਲੇਖਕ ਇਕ ਥਾਂ ਹੋਰ ਲਿਖਦਾ ਹੈ, “ਦੀਵਾਲੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਨਵਾਂ ਸਾਲ, ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤੋਹਫ਼ੇ ਦੇਣਾ ਅਤੇ ਲੈਣਾ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਿਵਾਜ ਜਿਹ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਤਾਕਤਵਰ ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਬੇਚੈਨੀ ਨਾਲ ਉਡੀਕ ਕਰਦੇ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ... ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰਿਵਾਇਤੀ ਤੋਹਫ਼ਿਆਂ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਲੁੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ... ਮਹਿੰਗੇ ਤੋਹਫ਼ੇ ਲੈਣ ਅਤੇ ਦੇਣ ਦਾ ਇਹ ਸਿਸਟਮ ਅਫ਼ਸਰਸ਼ਾਹੀ ਦਾ ਡੂੰਘਾ ਤੇ ਸਥਾਪਤ ਹੋਇਆ ਨੈੱਟਵਰਕ ਹੈ।" ਸਿਆਸਤਦਾਨ, ਸਨਅਤਕਾਰ ਅਤੇ ਹੁਣ ਜੱਜ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਹਨ।ਦੀਵਾਲੀ ਦੀਆਂ ਸ਼ੁਭਕਾਮਨਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਇਹ ਡਰਾਮਾ ਦੇਖ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, "ਹੇ ਮੇਰੇ ਭਾਰਤ, ਤੂੰ ਕਿੱਧਰ ਜਾ ਰਿਹਾ ਏਂ?"
ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ, ਦੋਸਤਾਂ, ਜਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਮਾਤਹਿਤ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਲਈ ਤੋਹਫ਼ੇ ਦੇਣਾ ਠੀਕ ਹੈ ਪਰ ਮਾਤਹਿਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਤੋਹਫ਼ੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਗਲਤ ਹੈ; ਇਹ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਕਦੇ ਵੀ ਕੋਈ ਤੋਹਫ਼ਾ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਵਕੀਲਾਂ ਜਾਂ ਮਾਤਹਿਤਾਂ ਤੋਂ ਮਠਿਆਈਆਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਹੋਵੇ ਪਰ ਮੇਰੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੁਖੀਆਂ ਅਤੇ ਸੀਨੀਅਰਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਦੁਰਲੱਭ ਕਿਤਾਬਾਂ ਭੇਟ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੈਂ ਅੱਜ ਵੀ ਕਦਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।
ਲੇਖਕ ਨਿੰਦਰ ਦੀ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਕੁਝ ਹਾਸੋਹੀਣੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਉਹ ਲਿਖਦਾ ਹੈ, “ਉੱਚ ਸਮਾਜ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ, ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਪੈਗ ਪੀਣਾ ਪਿਆ, ਮੈਂ ਇੱਕ ਪੈਗ ਡੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ... ਸਾਹਿਬ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਰਾਬ ਚੋਰੀ ਕਰਨ ਦੇ ਫੜੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਮੈਂ ਉਸੇ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਸੋਡਾ ਜੱਜ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬੋਤਲ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ।" ਅਜਿਹਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਟਾਫ਼ ਦੁਆਰਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਅਕਸਰ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਕਈ ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀਆਂ ਸਕਾਚ ਦੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਕੀਤਾ।
ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਮੈਂ ਅਕਸਰ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ! ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਡੁੱਬ ਗਿਆ ਸੀ ਮੈਂ। ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵਕੀਲ ਅਤੇ ਫਿਰ ਜੱਜ ਦੇ ਪੇਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਡੁਬੋ ਲਿਆ। ਦੁਬਾਰਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਣ 'ਤੇ, ਮੈਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਵੱਖਰੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜੀਵਾਂਗਾ - ਮੈਂ ਬੇਪਰਵਾਹ ਹੋਵਾਂਗਾ। ਮਜ਼ੇਦਾਰ ਤੇ ਘੱਟ ਗੰਭੀਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੋਸਤ ਬਣਾਵਾਂਗਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਵਾਂਗਾ। ਕਿਤਾਬ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪਹਿਲੂ ਜੋੜਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਸਟਾਫ ਪ੍ਰਤੀ ਵਧੇਰੇ ਵਿਚਾਰਵਾਨ, ਵਧੇਰੇ ਸਮਝਦਾਰ, ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਹਮਦਰਦ ਹੋਵਾਂਗਾ। ਸੋ, ਆਪ ਵੀ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ, ਤੁਸੀਂ ਸੱਚ ਮੰਨਿਓ , ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਨਵੇਂ ਬੂਹੇ ਵੀ ਖੋਲ੍ਹ ਸਕਦੀ ਹੈ।
(15 ਮਾਰਚ, 2023)
ਜਸਟਿਸ ਯਤੇਂਦਰਾ ਸਿੰਘ, ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਜੱਜ, ਹਾਈਕੋਰਟ ਛਤੀਸਗੜ੍ਹ।
-
ਨਿੰਦਰ ਘੁਗਿਆਣਵੀ, ਲੇਖਕ
ninder_ghugianvi@yahoo.com
94174 21700
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.