ਸੰਸਾਰ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬਦਲ ਰਿਹਾ ਹੈ
ਵਿਜੈ ਗਰਗ ਅਸੀਂ ਵੀ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਕਦਮ ਮਿਲਾ ਕੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਪਰ ਸਪੀਡ ਇੰਨੀ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਆਰਾਮ ਕਰਨ ਦਾ ਕੋਈ ਮੌਕਾ ਨਹੀਂ ਹੈ! ਅੱਜ ਮੋਬਾਈਲ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦਾ ਯੁੱਗ ਹੈ। ਹਰ ਕੋਈ ਵਿਅਸਤ ਦਿਸਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਨਿੱਜਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਹਰ ਕੋਈ ਦੂਜੇ ਦੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਮੋਬਾਈਲ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਘੰਟੇ ਬਿਤਾਉਣਾ ਇੱਕ ਰੁਝਾਨ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵੀ ਇਸ ਪਾਸੇ ਚੰਗੇ ਲੱਗ ਰਹੇ ਹਨ। ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫੇਸਬੁੱਕ, ਵਟਸਐਪ, ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ, ਈਮੇਲ ਆਦਿ ਨੇ ਇਕ ਫਰਮਾਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਆਹਮੋ-ਸਾਹਮਣੇ ਮਿਲਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਮਾਰਟਫ਼ੋਨ ਤੋਂ ਗਿਆਨ, ਮਨੋਰੰਜਨ, ਜਜ਼ਬਾਤ, ਸੁੱਖ-ਦੁੱਖ ਵਰਗੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਪਰ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਪਰਿਵਾਰ, ਸਮਾਜ, ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿਚ ਭਾਵਨਾਵਾਂ, ਹਮਦਰਦੀ, ਸੰਵਾਦ, ਸਹਿਯੋਗ, ਸਵੀਕਾਰਤਾ, ਪਿਆਰ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਮਸ਼ੀਨ, ਭੌਤਿਕ ਚੀਜ਼, ਮੋਬਾਈਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਇਸਦੀ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਦਾ। ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਸੱਜਣ ਦੀ ਪਤਨੀ ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਬਿਮਾਰ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਕਸਰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਸ਼ੇਅਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ 'ਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਆਈਆਂ। ਸੈਂਕੜੇ ਲੋਕ ਉਸ ਦੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਲਈ ਅਰਦਾਸ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਸਭ ਦੇਖ ਕੇ ਉਸ ਸੱਜਣ ਦਾ ਦਿਲ ਹਲਕਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਮੰਨ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਡਾ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਸੁਖ-ਦੁੱਖ ਵਿਚ ਕੰਮ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਉਹ ਇਸ ਡਿਜੀਟਲ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਨਵੇਂ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਬਹੁਤ ਤਾਰੀਫ਼ ਕਰਦਾ ਸੀ।
ਪਰ ਜਦੋਂ ਪਤਨੀ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਚਲੀ ਗਈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦਿਲਾਸਾ ਦੇਣ ਲਈ ਕੁਝ ਦੋਸਤ ਹੀ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚੇ। ਹਾਂ, ਉਸਦੀ ਫੇਸਬੁੱਕ 'ਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਉਦਾਸ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰ ਸਨ। ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਵੀ ਸੀ ਕਿ ਦਫਤਰ ਵਿਚ ਉਸ ਦੇ ਕੁਝ ਕਰੀਬੀ ਸਨਨਾ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਫੋਨ ਕਰਨਾ ਮੁਨਾਸਿਬ ਸਮਝਿਆ। ਬਸ, ਸਭ ਨੇ ਇੱਕੋ ਮੰਚ 'ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੇ 'ਧਰਮ' ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਿਆਂ ਆਪਣਾ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ। ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਟਰੇਨ 'ਚ ਸਿਰਫ ਦੋ ਸਾਲ ਦਾ ਬੱਚਾ ਮੋਬਾਇਲ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰ ਕੇ ਲਗਾਤਾਰ ਕੁਝ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵੀਡੀਓ ਗੇਮਾਂ ਜਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕੁਝ ਵੀਡੀਓ। ਉਸ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਵੀ ਆਪਣੇ ਸਮਾਰਟਫ਼ੋਨ ਨਾਲ ਚਿਪਕ ਗਏ ਸਨ। ਤਿੰਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਘੰਟਿਆਂ ਤੱਕ ਕੋਈ ਗੱਲਬਾਤ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਦਿਨ ਦੇ ਅੱਠ-ਨੌਂ ਘੰਟੇ ਦੇ ਸਫ਼ਰ ਦੌਰਾਨ ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਵੀ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਵੀ ਕੁਝ ਪਲਾਂ ਲਈ। ਇਸ ਵਿਚਕਾਰ ਜਦੋਂ ਵੀ ਬੱਚਾ ਰੋ ਪੈਂਦਾ ਸੀ।ਬੀ ਮਾਂ ਆਪਣੇ ਮੋਬਾਈਲ 'ਚ ਯੂਟਿਊਬ 'ਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਨਵਾਂ ਚੈਨਲ ਬਦਲਦੀ ਸੀ ਜਾਂ ਬਿਸਕੁਟ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੀ ਸੀ। ਜਲਦੀ-ਜਲਦੀ ਬੱਚਾ ਵੀ ਡਿਜੀਟਲ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਵਿੱਚ ਆਮ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਆਬਾਦੀ ਇਸ ਨਸ਼ੇ ਦੀ ਲਤ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਹੁਣ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਹੋਣਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਲੋਕ ਡਿਜੀਟਲ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਫਸ ਕੇ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨਾ ਗੁਆ ਦੇਣ। ਸਕਰੀਨ 'ਤੇ ਪਲ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਲਾਭਕਾਰੀ ਸਮਾਂ ਨਾ ਜਾਣ ਦਿਓ। ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਦੇਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਕੇਵਲ ਤਦਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਊਰਜਾਵਾਨ ਅਤੇ ਕਾਬਲ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਵਧ-ਫੁੱਲ ਸਕਣਗੀਆਂ। ਹਰ ਜਾਣਕਾਰ ਨਾਲ ਸਿੱਧੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹਰ ਆਦਮੀ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਵੱਖਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦਾ ਆਪਣਾ ਰੁਝੇਵਾਂ ਹੈ, ਤਰ੍ਹਾਂ-ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹਨ। ਪਰ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਆੜ ਵਿਚ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਡਿਜੀਟਾਈਜ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਸਮਾਜ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।
ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਡਿਜੀਟਲ ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਆਸਾਨ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣਕਾਰੀ, ਗਿਆਨ, ਨਵੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਆਦਿਇਸ ਤੋਂ ਇਨਕਲਾਬ ਆਇਆ ਹੈ। ਪਰ ਅੱਜ ਸਾਡੀ ਅਗਿਆਨਤਾ ਜਾਂ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨ ਦੀ ਆਦਤ, ਬਾਜ਼ਾਰ ਦਾ ਦਬਾਅ ਜਾਂ ਕੁਝ ਹੋਰ, ਸਭ ਸਾਡੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਤਾਕਤ - ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਤੋਂ ਬੌਣਾ ਸਾਬਤ ਹੋਏ ਹਨ। ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਨਿੱਜੀ ਇੱਛਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਦੂਸਰੇ ਉਸ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਰੱਖਣ, ਉਸ ਦਾ ਹਾਲ-ਚਾਲ ਪੁੱਛਣ, ਮਨ ਦੀਆਂ ਅਣਗਿਣਤ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਉਹੀ ਵਿਅਕਤੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਵਾਲਾ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਦਾ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਗੱਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀ ਹੈ ਕਿ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਫਸੋਸ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਦੂਜਿਆਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂਸਮਾਰਟਫੋਨ 'ਤੇ ਲੁੱਟ. ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਠੀਕ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ, ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਉਪਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਥੋੜਾ ਸਹੀ, ਪਰ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿਚ ਪਿਆਰ, ਸੰਚਾਰ, ਸਿੱਧੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕਤਾ ਦੀ ਆਪਸੀ ਭਾਵਨਾ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਪਰਦੇ ਦੀ ਰੰਗੀਨ ਦੁਨੀਆਂ ਅਤੇ ਪਰਦੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਦੀ ਸਮਾਜਿਕ ਹਕੀਕਤ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਤੁਲਨ ਕਾਇਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।
-
ਵਿਜੈ ਗਰਗ, ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਮਲੋਟ
vkmalout@gmail.com
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.