ਗਿਆਨ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ
ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਅੰਦਾਜ਼ਨ 476 ਮਿਲੀਅਨ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਲੋਕ 90 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਉਹ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 5 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹਨ, ਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਗਰੀਬਾਂ ਦਾ 15 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ। ਉਹ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਅੰਦਾਜ਼ਨ 7,000 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ 5,000 ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਲੋਕ ਵਿਲੱਖਣ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਣ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੇ ਵਾਰਸ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸੀ ਹਨ। ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਆਪਕ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਸੰਪੂਰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਅਤੇ ਸਮੂਹਿਕ ਅਧਿਕਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਈਚਾਰੇ, ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੁਆਰਾ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਨਾਲ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੰਪਰਦਾਇਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਪੂਰਵਜ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ, ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ, ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਆਦਿਵਾਸੀ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਟਿਕਾਊ ਜਲਵਾਯੂ ਹੱਲ, ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ, ਜੈਵ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਭੋਜਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ, ਇਸ ਦਿਨ ਅਤੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਮੂਲ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ, ਅਤੇ ਦੇਸੀ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਦਵਾਈ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਘੋਸ਼ਣਾ ਪੱਤਰ ਦਾ ਆਰਟੀਕਲ 24 ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈਆਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਹਤ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਵਿਤਕਰੇ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਆਬਾਦੀ ਸਮੂਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ, ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿਹਤ ਲੋੜਾਂ ਸਮੇਤ, ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ, ਹਰ 9 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਜਿਨੀਵਾ ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਆਬਾਦੀ ਬਾਰੇ ਕਾਰਜ ਸਮੂਹ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮੀਟਿੰਗ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। 1982
ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਗਿਆਨ ਸਾਡੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਹੱਲ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਗਲੋਬਲ ਭੂਮੀ ਖੇਤਰ ਦਾ 28% ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਲਕੀਅਤ, ਵਰਤਿਆ ਜਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 40% ਤੋਂ ਵੱਧ ਭੂਮੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਖੇਤਰਾਂ ਅਤੇ 37% "ਸਾਰੇ ਬਾਕੀ ਕੁਦਰਤੀ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਆਦਿਵਾਸੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਥਾਨਕ ਅਤੇ ਗਲੋਬਲ ਸੰਭਾਲ ਟੀਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜ਼ਮੀਨ, ਲਾਭ ਵੰਡਣ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਹੁਣ, ਦੁਨੀਆ ਨੇ ਇਸ ਤੱਥ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਔਰਤਾਂ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਹਨ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ, ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈਆਂ, ਭੋਜਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ, ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਰਵਾਇਤੀ ਪੂਰਵਜ ਗਿਆਨ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਵਿਰਾਸਤ. ਇਸ ਸਾਲ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਦਿਵਸ ਲਈ ਇਹ ਥੀਮ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਸਕੱਤਰ-ਜਨਰਲ ਐਂਟੋਨੀਓ ਗੁਟੇਰੇਸ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਵੀ ਹੈ। ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਔਰਤਾਂ ਰਵਾਇਤੀ ਭੋਜਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਗਿਆਨ ਰੱਖਿਅਕ ਹਨ। ਉਹ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦੇ ਚੈਂਪੀਅਨ ਹਨ। ਉਹ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਅਤੇ ਟਿਕਾਊ ਭਵਿੱਖ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦਾ, ਸਾਨੂੰ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
-
ਵਿਜੈ ਗਰਗ, ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਮਲੋਟ
vkmalout@gmail.com
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.