ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਸਾਇੰਟਿਸਟ ਵਿੱਚ ਕਰੀਅਰ ਦੇ ਮੌਕੇ ਅਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਵਿਕਲਪ
ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਸਾਇੰਟਿਸਟ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਅਪਰਾਧ ਦੀ ਜਾਂਚ ਲਈ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤਕਨੀਕਾਂ ਅਤੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਵਧਦੀ ਅਪਰਾਧ ਦਰ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦਾ ਇਹ ਮਾਟੋ ਕਿ “100 ਅਪਰਾਧੀ ਬਖਸ਼ੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇੱਕ ਬੇਕਸੂਰ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੀਮਤ ‘ਤੇ ਸਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਣੀ ਚਾਹੀਦੀ” ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉੱਨਤ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਮਾਹਰ/ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਪਰਾਧ ਦੇ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸੁਰਾਗ ਨੂੰ ਸਬੂਤਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਨੂੰਨ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਮੰਨਣਯੋਗ ਹਨ। ਇੱਕ ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਦਾ ਕੈਰੀਅਰ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਦਿਲਚਸਪ ਅਤੇ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਹਸ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਪਰਾਧ ਦੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਪੀੜਤ ਵਿਅਕਤੀ 'ਤੇ ਪਾਏ ਗਏ ਖੂਨ, ਥੁੱਕ, ਵਾਲਾਂ, ਉਂਗਲਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਆਦਿ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਆਦਿ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਤੁਲਨਾ ਸ਼ੱਕੀ 'ਤੇ ਮਿਲੇ ਸਬੂਤਾਂ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਗਵਾਹੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੁਹਾਰਤ ਇਹਨਾਂ ਸਬੂਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਤੱਥਾਂ ਦੇ ਨਿਰਧਾਰਨ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਉਹ ਪੁਲਿਸ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਜਾਂਚ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗਵਾਹੀ ਦੇਣ ਲਈ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਦਾ ਕੈਰੀਅਰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਅਤੇ ਰੋਮਾਂਚਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਇਸ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੋ ਇਸ ਨੂੰ ਕੈਰੀਅਰ ਵਜੋਂ ਚੁਣਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਹ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਅਪਰਾਧਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧਣ ਕਾਰਨ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਮਾਹਿਰਾਂ/ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਦਿਨੋਂ-ਦਿਨ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ।
ਯੋਗਤਾ:
ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਸਾਇੰਟਿਸਟ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ੇ ਵਜੋਂ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਡਿਗਰੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਡਿਗਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਬੰਧਿਤ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਡਿਗਰੀ ਮੁੱਢਲੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਮਾਹਿਰ/ਵਿਗਿਆਨੀ ਬਣਨ ਦੀ ਯੋਗਤਾ
1. ਵਿਦਿਅਕ ਯੋਗਤਾ
ਸਬੰਧਤ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ, ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ, ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨ, ਬੋਟਨੀ, ਬਾਇਓਕੈਮਿਸਟਰੀ, ਮਾਈਕਰੋਬਾਇਓਲੋਜੀ, ਬੀ. ਫਾਰਮਾ, ਬੀਡੀਐਸ ਜਾਂ ਅਪਲਾਈਡ ਸਾਇੰਸ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਪਹਿਲੀ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੇ ਨਾਲ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਡਿਗਰੀ, ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਮਾਸਟਰ ਡਿਗਰੀ ਕੋਰਸ ਕਰਨ ਲਈ ਮੁੱਢਲੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਦੇਸ਼
ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਸਾਇੰਟਿਸਟ ਕਿਵੇਂ ਬਣਨਾ ਹੈ?
ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਸਾਇੰਟਿਸਟ ਬਣਨ ਲਈ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਕਦਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ:-
ਕਦਮ 1
ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਸਾਇੰਟਿਸਟ ਬਣਨ ਲਈ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਮਾਸਟਰ ਡਿਗਰੀ ਕੋਰਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦਾ ਪੋਸਟਮਾਰਟਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਾਹਰ ਬਣਨ ਲਈ, ਇੱਕ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਐਮਬੀਬੀਐਸ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਐਮਡੀ ਲਈ ਜਾਓ।
ਕਦਮ 2
ਕੋਰਸ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਜਾਂ ਤਾਂ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕੁਝ ਕਾਨੂੰਨ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਏਜੰਸੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੁਲਿਸ, ਕਾਨੂੰਨੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਜਾਂਚ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਖੁਫੀਆ ਬਿਊਰੋ (IB), ਕੇਂਦਰੀ ਜਾਂਚ ਬਿਊਰੋ (CBI) ਅਤੇ ਰਾਜ ਪੁਲਿਸ ਬਲਾਂ ਦੇ ਅਪਰਾਧ ਸੈੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਂਚ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਲਈ ਮੌਕੇ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਮਾਹਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਲੈਬਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਵੱਡੀਆਂ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਜਾਸੂਸ ਏਜੰਸੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ।
ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਸਾਇੰਟਿਸਟ ਨੌਕਰੀ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਅਤੇ ਕਰੀਅਰ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ
ਅਡਵਾਂਸ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੇ ਜੌਬ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਵਿੱਚ ਅਡਵਾਂਸ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅਪਰਾਧ ਦੇ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸੁਰਾਗ ਨੂੰ ਸਬੂਤ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਹ ਸਬੂਤ ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਦੀ ਤਨਖਾਹ
ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਮਾਹਰ ਆਪਣੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਤਨਖਾਹ ਵਜੋਂ 30,000 ਤੋਂ 40,000 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਉਮੀਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜੇਕਰ ਉਹ ਕਿਸੇ ਜਾਸੂਸ ਏਜੰਸੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਹਨ। ਜੋ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਦੇ ਨਾਲ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਕੋਈ ਸੀਮਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਚਲਾ ਰਹੇ ਹਨ? ਉਹ ਪ੍ਰਤੀ ਕੇਸ 5,000 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 2 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਕੁਝ ਵੀ ਵਸੂਲ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਲੋੜੀਂਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਕੰਮ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਮੁਸ਼ਕਲ ਅਤੇ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਹੈ. ਉਹ ਦਵਾਈ, ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ, ਫਿੰਗਰਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ, ਕੀਟ ਅਧਿਐਨ, ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨ ਆਦਿ ਵਰਗੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਇੱਕ ਖਾਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਕਰੀਅਰ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
-
ਵਿਜੈ ਗਰਗ, ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਮਲੋਟ
vkmalout@gmail.com
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.