ਹਰਿਆਲੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਰਿਤ ਕਰਨ
ਜਦੋਂ ਗਰਮੀ ਦਾ ਮੌਸਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਹਰਕਤ 'ਚ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੁਰਸੀਆਂ 'ਤੇ ਬੈਠੇ ਵੱਡੇ ਲੀਡਰ ਲੱਖਾਂ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਿਹੜੇ ਆਗੂ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੂਟੇ ਲਗਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਵੋਟ ਵਧਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਬੂਟੇ ਲਾਉਣ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਵਿਉਂਤਬੰਦੀ ਕਰਕੇ ਤੈਅ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁੱਤੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪੱਖੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਰਗੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ’ਤੇ ਸਕੂਲਾਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਸੈਮੀਨਾਰ ਕਰਵਾਉਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਦੋ ਸਾਲ ਸਕੂਲ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਹਰਿਆਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਦੇ ਵਧ ਰਹੇ ਸੂਚਕਾਂਕ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿਓ, ਤੁਹਾਡੇ ਸ਼ਹਿਰ ਜਾਂ ਖੇਤਰ ਦਾ ਮੌਸਮ ਮਾਇਨੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ। ਅਸੀਂ ਧਰਤੀ ਦੀ ਕੁੱਖ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢੇ ਗਏ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ, ਪਰ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ।
ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਨੂੰ ਕੁਝ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿਚ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਕੁਝ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, 'ਅੱਜ ਫਿਰ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਕਰਨੀ ਪੈ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ, ਪਾਣੀ ਲਈ ਬਰਫ਼ ਦਾ ਡਿੱਗਣਾ ਜਾਂ ਨਾ ਡਿੱਗਣਾ ਉਪਰੋਕਤ ਦੀ ਇੱਛਾ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵੈਸੇ, ਪਹਾੜਾਂ 'ਤੇ ਜੋ ਗਰਮੀ ਪੈ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਹ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ 'ਚ ਫੈਲ ਰਹੀ ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਕਾਰਨ ਹੈ।
ਅਸੀਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਭਰੋਸਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਅਗਲੀ ਵਾਰ ਸਰਕਾਰ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਠੋਸ ਕਰਾਂਗੇ। ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ, ਅਸੀਂ ਪੂਰੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਸੰਕਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਾਂਗੇ। ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਚੀਨ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਲਈ ਸੀ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੋਕੇ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਨਕਲੀ ਬਰਸਾਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਨਕਲੀ ਬਰਫ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ, ਚਿੰਤਾ ਨਾ ਕਰੋ, ਅਸੀਂ ਮੀਂਹ ਅਤੇ ਬਰਫਬਾਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕੰਮ ਕਰਾਂਗੇ। ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਬਰਫ਼ ਬਣਾਉਣ ਦੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਮੰਗਵਾਵਾਂਗੇ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਵੀ ਆਪਣੀ ਬਣਾਵਾਂਗੇ।
ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਸਕੂਲ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਦਾਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਮੀਂਹ ਨੂੰ ਝੱਖੜ ਕਹਿ ਕੇ ਬੁਲਾਉਂਦੀ ਸੀ। ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਬਾਰਿਸ਼ ਅਗਲੇ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਹੀ ਰੁਕ ਜਾਵੇਗੀ। ਦਰਅਸਲ, ਬਹੁਤ ਮੀਂਹ ਪਿਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰੁੱਖ ਸਨ। ਇਸ ਮੀਂਹ ਨੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦਾ ਜਿਉਣਾ ਦੁੱਭਰ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਦ ਹਰ ਕੋਈ ਜਾਣਦਾ ਹੋਵੇ, ਰੁੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪੱਤਿਆਂ ਤੱਕ ਪਾਣੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸੰਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦੀ ਬਨਸਪਤੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਰੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਭਾਫ਼ ਬਣ ਕੇ ਬੱਦਲ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਰੱਖਤ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਬਾਰਿਸ਼ ਬਹੁਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਤਜਰਬਾ ਮੈਨੂੰ ਸ਼ਿਮਲਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦੌਰਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਉਹ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ, ਉਸ ਦੇ ਗੁਆਂਢ ਵਿਚ ਇਕ ਛੋਟਾ ਪਰ ਸੰਘਣਾ ਦੇਵਦਾਰ ਜੰਗਲ ਸੀ। ਕਈ ਵਾਰ ਉੱਥੇ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਦੂਰੋਂ ਨਹੀਂ।
ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਹੁਣ ਸੁਖੀ ਬੰਦੇ ਦੀ ਹਾਲਤ ਇਹ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਨਾ ਬਹੁਤੀ ਠੰਢ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਬਹੁਤੀ ਗਰਮੀ ਤੇ ਨਾ ਬਹੁਤੀ ਬਾਰਿਸ਼। ਉਸਨੂੰ ਇਹ ਸਭ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਘਰ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਕੋਈ ਜ਼ਮੀਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪੌਦੇ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਛੱਤਾਂ 'ਤੇ ਗਮਲਿਆਂ ਜਾਂ ਦਿਖਾਵੇ ਵਾਲੇ ਪੌਦਿਆਂ ਵਿਚ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਉਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਰੁੱਖਾਂ ਵਾਂਗ ਪਾਣੀ ਸੋਖਣ ਦੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਰਬੜ ਅਤੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਫੁੱਲ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਬਰਸਾਤੀ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਉਪਰਾਲੇ ਕਰਨਾ ਤਰਜੀਹ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਦਰੱਖਤ ਕੱਟਣ, ਦਬਾਉਣ ਲਈ ਆਸਾਨ ਹਨ.
ਸੜਕਾਂ ਨੂੰ ਚੌੜਾ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਲੱਖਾਂ ਦਰੱਖਤ ਸਾੜ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਯੋਜਨਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਭਰੋਸਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿੰਨੇ ਦਰੱਖਤ ਕੱਟੇ ਜਾਣਗੇ, ਉਹ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਥਾਂ 'ਤੇ ਲਗਾਏ ਜਾਣਗੇ, ਪਰ ਫਿਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਢੁੱਕਵੀਂ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕੀ ਜਿੱਥੇ ਰੁੱਖ ਲਗਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਨਵੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਬਣਾਉਣ ਵੇਲੇ ਕਿੰਨੇ ਦਰੱਖਤ ਕੱਟੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇਮਾਰਤਾਂ ਉਸ ਥਾਂ 'ਤੇ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਜਿੱਥੇ ਖਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਹੈ। ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੜਕ ਨਿਰਮਾਣ ਦੇ ਮਲਬੇ ਹੇਠ ਕਈ ਕੁਦਰਤੀ ਜਲ ਸਰੋਤ ਦੱਬੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਦਰਖਤਾਂ ਨੂੰ ਕੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਚੁੰਨੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਆਵਾਜ਼ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਨੈਸ਼ਨਲ ਗ੍ਰੀਨ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨਲ ਹਰਿਆਲੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕਈ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਖਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਵਿਕਾਸ ਕਾਰਜ ਰੁਕੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਸਿਆਸੀ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਕੰਮ ਲਟਕਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਸਰਕਾਰਾਂ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੂਜੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਡਰਾਮੇ ਲੜ ਕੇ ਵਿਕਾਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਜਿੱਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਹਟਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਿਆਸਤ ਜਿੱਤ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਡੰਬਨਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਟਾਂ, ਸੀਮਿੰਟ, ਲੋਹੇ ਅਤੇ ਸੀਮਿੰਟ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਹੁੰਦੀ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆ ਰਹੀ। ਬੇਵਸੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
-
ਵਿਜੈ ਗਰਗ, ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਮਲੋਟ
vkmalout@gmail.com
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.