ਅੱਜ ਵੀ ਪੇਂਡੂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਬਹੁਤ ਦੁੱਖ ਭਰਿਆ ਮੌਕਾ ਹੁੰਦਾ
ਹਰ ਰੋਜ਼ ਔਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਅਤੇ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ 'ਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਸਤਿਕਾਰ, ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਦਿਖਾ ਕੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਆਰਥਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਜਿਸ ਬਰਾਬਰੀ, ਬਰਾਬਰੀ, ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਉਹ ਤਸਵੀਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੀ ਸੰਪੂਰਨ ਹੋ ਗਈ ਹੈ? ਉਹ ਧੁਨ ਕੀ ਹੈ, ਸਵੇਰ ਦੇ ਲਾਲ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਰਾਤ ਦੀ ਕਾਲਖ ਤੱਕ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਫਿਰ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਅਧੂਰਾ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਲਈ। ਜੋ ਇਸ ਸਭ ਨੂੰ ਢੱਕਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿਚ ਪਛੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਉਹ ਔਰਤ ਦਾ ਆਪ ਹੈ। ਇਹ ਗੱਲ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਹੀ ਜਾਪਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਿਵਾਏ ਉਸਦੇ ਲਾੜੇ ਦੇ।
ਆਖ਼ਰ ਉਹ ਗਿਲਡ ਕੀ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ, ਹੱਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਤੋੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਧਾਗਾ ਉਲਝਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਦੂਜਾ ਉਲਝ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਡਾ ਸੰਵਿਧਾਨ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰ, ਬਰਾਬਰੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਅੱਜ ਵੀ ਇਹ ਜਾਣਨ ਅਤੇ ਸਮਝਣ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪਿਉ-ਪ੍ਰਸਤੀ ਦਾ ਅਜਿਹਾ ਕੀ ਭੁਲੇਖਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੋੜਨਾ ਅੱਜ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਔਖਾ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਕਾਬਲੀਅਤ ਸਾਬਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋੜੀਂਦੀ ਤਰੱਕੀ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਪਰ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਟੁੱਟਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਅੱਜ ਵੀ ਔਰਤ ਸੈਕੰਡਰੀ ਦਰਜੇ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਨਹੀਂ ਉੱਠ ਸਕੀ।
ਇਹ ਸਿਲਸਿਲਾ ਬੱਚੀ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ, ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ, ਖਾਣ-ਪੀਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਤੱਕ, ਸਾਡਾ ਸਮਾਜ ਔਰਤ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰੀ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਲੜਕੀ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਦੇਖਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਵਰਗਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ, ਕਸਬੇ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਲੜਕੀ ਦਾ ਜਨਮ ਅਜੇ ਵੀ ਦੁੱਖ ਦਾ ਮੌਕਾ ਹੈ।
ਉਸ ਦਾ ਪੜ੍ਹਨਾ, ਤਰੱਕੀ ਕਰਨਾ, ਭਰਾਵਾਂ ਵਾਂਗ ਬਰਾਬਰ ਦਾ ਹੱਕ ਹੋਣਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਅਨੁਸਾਰ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣਾ ਉਸ ਲਈ ਇੱਕ ਕਮੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਕੀਮਤ ਉਸ ਨੂੰ ਭੁਗਤਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਹਰ ਕਦਮ 'ਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਘਰ, ਦਫ਼ਤਰ, ਜਨਤਕ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰ ਖੇਤਰ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼ੱਕੀ ਨਜ਼ਰਾਂ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ। ਇੱਕ ਡਰਾਉਣਾ ਦੁਸ਼ਟ ਚੱਕਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਔਰਤ, ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਕੁਚਲ ਕੇ, ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਰਾਪ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਕਿਸਮਤ ਉੱਤੇ ਹੰਝੂ ਵਹਾਉਂਦੀ ਹੋਈ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਸੰਵਿਧਾਨ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਆਪਣਾ ਦਾਇਰਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦਾ ਆਪਣਾ ਹੈ। ਸਮਾਜ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਹਨ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਅਣਮਨੁੱਖੀ ਹੋਣ ਦੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿ ਅਦਾਲਤਾਂ, ਦਫ਼ਤਰਾਂ, ਥਾਣੇ ਅਤੇ ਸਰਵਉੱਚ ਅਦਾਲਤਾਂ ਇਸ ਸਮਾਜ ਦੇ ਲੋਕ ਹਨ, ਜੋ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਆਪਣੀਆਂ ਪੁਰਾਤਨ ਰੀਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਜਦੋਂ ਵੀ ਔਰਤ ਦੀ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਅਤੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਗੱਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਰਵਾਇਤੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਔਰਤ ਨੂੰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਹੱਕ ਮਿਲਣੇ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਹੁਣ ਲੋੜ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਹੈ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਪਛੜੇਪਣ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਯਤਨਾਂ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧਣ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਮਹਿਲਾ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਣ ਬਾਰੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਵੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ, ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਸ਼ਕਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਦੇ ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਦੀ ਲੋੜ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਲਈ ਕੰਮ ਵੀ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਸਮੁੱਚੇ ਸਮਾਜਿਕ ਢਾਂਚੇ ਅੰਦਰ ਇਸ ਤਰਕਸੰਗਤ ਨੂੰ ਦੇਖੇ ਬਿਨਾਂ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਬਣਦੀ।
ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਔਰਤ ਸਿਰਫ਼ ਘਰ ਦੀ ਨੂੰਹ ਜਾਂ ਸੱਸ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਭੈਣ-ਭਰਾ ਜਾਂ ਨੂੰਹ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਨਾ ਦਾਦੀ ਨਾ ਮਾਂ। ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਵਾਂਗ ਹੀ ਨਾਗਰਿਕ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਜਿਉਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ। ਸਮਾਜ ਦੇ ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ। ਉਹ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਅਤੇ ਸਮਝੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਵੱਕਾਰ ਤੋਂ ਪਰੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਖਾਪ ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਲਈ ਵਸਤੂ ਵਜੋਂ ਨਹੀਂ ਛੱਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਇਹ ਉਹ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਵਾਲ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨਾ ਬੇਕਾਰ ਹੈ। ਅਸਲ ਗੱਲ ਤਾਂ ਵਿਹਾਰਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸਮਾਨਤਾ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਅਤੇ ਸਮਝਣ ਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਘੱਟ ਲੋੜ ਸਮਝੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
-
ਵਿਜੈ ਗਰਗ, ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਮਲੋਟ
vkmalout@gmail.com
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.