ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਪੇਂਡੂ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
KSRM ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਸਤਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਾਧਨ ਇਸਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਹੈ, ਜੋ ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪੋਸਟ-ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਪੱਧਰ ਅਤੇ ਡਾਕਟੋਰਲ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਅਧਿਆਪਨ ਅਤੇ ਖੋਜ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ KSRM ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ, ਅਕਾਦਮਿਕ, ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਅਤੇ ਖੋਜ ਸਟਾਫ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਹਰੀ ਲੋਕ ਸਬੰਧਤ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਪੂਰਵ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਲੈ ਕੇ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਪ੍ਰਿੰਟਿਡ ਅਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਦੋਨਾਂ ਸਰੋਤਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਰੋਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਤਾਬਾਂ, ਰੈਫਰ ਕੀਤੇ ਰਸਾਲੇ, ਈ-ਡਾਟਾਬੇਸ, ਈ-ਕਿਤਾਬਾਂ, ਈ-ਜਰਨਲ, ਸਾਲਾਨਾ ਰਿਪੋਰਟਾਂ, ਕੇਸ ਸਟੱਡੀਜ਼, ਕਾਰਜ ਪੱਤਰ, ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ, ਸਿਖਲਾਈ ਮੈਨੂਅਲ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਹੁਣ 5,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਖੰਡਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਾਠ ਪੁਸਤਕਾਂ, ਹਵਾਲਾ ਪੁਸਤਕਾਂ, ਪੈਂਫਲੈਟ/ਮੁੜ-ਪ੍ਰਿੰਟ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਰਸਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੀਆਂ ਪਿਛਲੀਆਂ ਜਿਲਦਾਂ, MTS ਰਿਪੋਰਟਾਂ, ਵਿਲੇਜ ਸੈਗਮੈਂਟ ਸਟੱਡੀ (VSS) ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। 300 ਮੌਜੂਦਾ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਦੋਵੇਂ।
ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ:
i) ਹਵਾਲਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ
ਇਸ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ, ਹੈਂਡਬੁੱਕਸ, ਬਿਬਲਿਓਗ੍ਰਾਫੀਆਂ, ਡਿਕਸ਼ਨਰੀਆਂ, (ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾ ਦੋਵੇਂ), ਖੋਜ ਸਰੋਤ, ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ, ਡਾਇਰੈਕਟਰੀਆਂ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ii) ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ
ਜਨਗਣਨਾ ਰਿਪੋਰਟਾਂ, ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਗਈਆਂ ਅੰਕੜਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰਿਪੋਰਟਾਂ, ਆਰਬੀਆਈ, ਨਾਬਾਰਡ ਆਦਿ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ।
iii) ਤਕਨੀਕੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ
ਉਹ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ MRM ਵਿੱਚ ਪਾਠ ਪੁਸਤਕਾਂ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਕੋਰਸ ਵਿੱਚ ਵਾਧੂ ਹਵਾਲੇ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਤਕਨੀਕੀ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਮੱਗਰੀ MRM ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਨਹੀਂ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ, ਪਰ ਸੰਸਥਾ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ ਉਪਯੋਗੀ ਹੋਵੇਗੀ।
iv) ਪੀਰੀਓਡੀਕਲ
ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪੈਰੀਫਿਰਲ ਖੇਤਰਾਂ 'ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਦੋਵੇਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਗਭਗ 300 ਰਸਾਲਿਆਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਸੰਖਿਆ ਦੀ ਗਾਹਕੀ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਅੰਕਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਪਿਛਲੇ ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਵੀ ਸਹੂਲਤ ਹੈ। ਈ-ਸਰੋਤ - ਜਿਵੇਂ ਕਿ a) CDs/DVDS - ਜਨਗਣਨਾ (2001), Indiastat.com; b) ਔਨਲਾਈਨ ਜਰਨਲ ਡੇਟਾਬੇਸ - ਬਿਜ਼ਨਸ ਸੋਰਸ ਕੰਪਲੀਟ-ਈਬੀਐਸਸੀਓ, ਈਐਮਆਰਐਲਡੀ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਐਕਸਟਰਾ, ਏਬੀਆਈ/ਫਾਰਮ ਕੰਪਲੀਟ (ਪ੍ਰੋਕੋਸਟ), ਪ੍ਰੋਵੇਸ (ਫਰਮ ਲੈਵਲ ਡੇਟਾਬੇਸ), ਆਰਥਿਕ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਸਰਵਿਸਿਜ਼ (ਮਾਈਕ੍ਰੋ ਇਕਨਾਮਿਕ ਡੇਟਾਬੇਸ), ਉਦਯੋਗ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਸੇਵਾ, ਇੰਡੀਅਨ ਹਾਰਵੈਸਟ (ਸੈਕਟੋਰਲ ਡੇਟਾਬੇਸ) CMIE (ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਡੇਟਾਬੇਸ), ਅਤੇ c) ਆਡੀਓ-ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਸਰੋਤਾਂ ਦਾ।
v) ਸਾਲਾਨਾ ਰਿਪੋਰਟਾਂ
ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਾਲਾਨਾ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਸਹਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਖੇਤਰ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹਨ।
vi) ਪੈਂਫਲੇਟ/ਮੁੜ ਛਾਪਣ ਵਾਲੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ
ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਸਮੱਗਰੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਪੈਂਫਲੇਟਾਂ ਅਤੇ ਪੁਨਰ-ਪ੍ਰਿੰਟ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਖੋਜ ਮੋਨੋਗ੍ਰਾਫ, ਕੇਸ ਸਟੱਡੀਜ਼, ਕਾਰਜ-ਪੱਤਰ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਦੋਵਾਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਸਟਾਫ ਪੇਪਰ, ਅਨਿਯਮਿਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਅਤੇ ਲੇਖਾਂ ਦੇ ਪੁਨਰ-ਪ੍ਰਿੰਟ ਆਦਿ।
vii) ਆਮ ਸੰਗ੍ਰਹਿ
ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ, ਜੀਵਨੀਆਂ, ਭਾਸ਼ਾ, ਸਾਹਿਤ, ਕੁਦਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ, ਦਰਸ਼ਨ, ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਭੂਗੋਲ ਆਦਿ ਵਰਗੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਿਤਾਬਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ, ਸੇਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ (ਵੈੱਬ OPAC, Libsys) ਹੋਰ…
ਕੰਪਿਊਟਰ ਅਤੇ ਸੰਬੰਧਿਤ ਤਕਨੀਕਾਂ ਹੁਣ ਸਾਡੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਸਵੈਚਲਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਚੋਣ, ਪ੍ਰਾਪਤੀ, ਕੈਟਾਲਾਗਿੰਗ, ਸਰਕੂਲੇਸ਼ਨ, ਨਾਲ ਹੀ ਕੰਪਿਊਟਰ-ਅਧਾਰਿਤ ਸੂਚਨਾ ਸੇਵਾ, ਸਹਿਯੋਗ, ਨੈੱਟਵਰਕਿੰਗ ਅਤੇ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਸੂਚਨਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ (ILIS) ਅੰਤਮ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਲ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨਾਲ। ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਸਾਲ 2007 ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਵੈਚਾਲਿਤ ਹੈ, ਅਤੇ LibSysX ਰੀਲੀਜ਼ 4 ਦੇ ਨਵੀਨਤਮ ਆਧੁਨਿਕ ਸੰਸਕਰਣ 'ਤੇ ਚੱਲਦੀ ਹੈ - ਇੱਕ ਉੱਚ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਪੈਕੇਜ। ਇੱਕ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਡੇਟਾਬੇਸ ਇੱਕ ਫੰਕਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਆਟੋਮੇਸ਼ਨ ਇੱਕ ਡੇਟਾਬੇਸ ਉੱਤੇ ਟਿਕੀ ਹੋਈ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਫਾਈਲਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। KSRM ਵਿੱਚ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਡੇਟਾਬੇਸ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ, ਸਾਡੇ ਅੰਤਮ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ, ਸਾਡੇ ਉਪਭੋਗਤਾ-ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੇ ਵਡੇਰੇ ਹਿੱਤਾਂ ਲਈ ਸਾਡੇ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮ ਦੁਆਰਾ ਔਨ-ਲਾਈਨ ਸੰਚਾਲਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਪੂਰਵ-ਲੋੜ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਗ੍ਰੰਥੀ ਡੇਟਾਬੇਸ ਹਨ- i) ਕਿਤਾਬਾਂ, ii) ਪੈਂਫਲੈਟ/ਰਿਪ੍ਰਿੰਟ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, iii) ਲੜੀਵਾਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ, iv) ਲੇਖ ਸੂਚੀਕਰਨ, v) ਸਾਲਾਨਾ ਰਿਪੋਰਟਾਂ, vi) ਫੀਲਡਵਰਕ ਰਿਪੋਰਟਾਂ (VSS), vii) MTS ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਰਿਪੋਰਟਾਂ, viii) ਅਧਿਆਪਨ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸਮੱਗਰੀ, ix) ਈ- ਸਰੋਤ, ਅਤੇ x) ਵੀਡੀਓ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਆਦਿ।
-
ਵਿਜੈ ਗਰਗ, ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਮਲੋਟ
vkmalout@gmail.com
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.