ਜ਼ਰੂਰੀ ਜੀਵਨ ਮੁੱਲ
ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਆਤਮ-ਬੋਧ ਅਤੇ ਆਤਮ-ਯੋਗ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਖੂਬੀਆਂ ਅਤੇ ਕਮੀਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਅਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਾਇਥਾਗੋਰਸ ਨੇ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਸੀ, “ਮਨ, ਦਿਲ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵਾਲਾ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਹੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਪ੍ਰਾਣੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ (ਕਿਰਿਆਵਾਂ) ਦਾ ਮਾਪ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰਕ ਬਲ ਨਾਲੋਂ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਬਲ ਵਧੇਰੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਆਨੰਦ ਹੈ। ਵੇਦਾਂ ਅਤੇ ਉਪਨਿਸ਼ਦਾਂ ਦੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇਮਾਨਦਾਰ, ਆਸ਼ਾਵਾਦੀ, ਸੱਚੇ, ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਉੱਚੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦੇ ਤਿੰਨ ਤੱਤ ਹਨ - ਆਤਮਾ, ਮਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਤਿੰਨੋਂ ਤੱਤ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਖੁਸ਼ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਆਤਮਾ ਦਾ ਮਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨਾਲੋਂ ਉੱਚਾ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਪਲੂਟਾ ਦਾ ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਨੈਤਿਕਤਾ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਜੀਵਨ ਇਸ ਨਾਲ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਜੋ ਵੀ ਮਨੁੱਖੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਉਸ ਤੋਂ ਸਾਡੀ ਸੋਚ ਅਤੇ ਸਾਡੀ ਬੁੱਧੀ ਹੀ ਸੇਧ ਲੈਂਦੀ ਹੈ।
ਮੰਨ ਲਓ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿਭਚਾਰ (ਪਰਹੇਜ਼) ਅਤੇ ਵਿਭਚਾਰ (ਔਰਤ ਜਾਂ ਮਰਦ 'ਤੇ ਚਲਣਾ) ਵਿਚਕਾਰ ਕੀ ਸਹੀ ਹੈ? ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਹੀ ਜੀਵਨ ਮੁੱਲਾਂ ਦੇ ਪੱਕੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਆਤਮਾ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਦੱਸ ਦੇਵੇਗੀ ਕਿ ਪਰਹੇਜ਼, ਵਿਭਚਾਰ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾਯੋਗ ਅਤੇ ਚੰਗਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਭਚਾਰ ਘਿਣਾਉਣਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਉਹੀ ਜੀਵਨ-ਮੁੱਲਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਆਦਿ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਾਂ ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਮੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਉਹ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਨੂੰ ਛੁਪਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਬਦਲ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਮਦਦ ਜਾਂ ਮਦਦ ਲੈਣ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਜੀਵਨ ਜਾਂ ਮਨੁੱਖੀ ਮੁੱਲ ਦਾ। ਮੁੱਲ ਉਦੋਂ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਕੀਮਤੀ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਨੈਤਿਕ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਜਿੰਨੇ ਮਰਜ਼ੀ ਵਿਚਾਰਵਾਨ ਹੋਈਏ, ਅਸੀਂ ਨਿਕੰਮੇ ਹਾਂ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ, ਸਮਾਜ ਜਾਂ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਅਸਲ ਮੁੱਲ ਉਸ ਦਾ ਮੁੱਲ ਪਤੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
-
ਵਿਜੈ ਗਰਗ, ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਮਲੋਟ
vkmalout@gmail.com
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.