ਔਨਲਾਈਨ ਸਕੂਲਿੰਗ: ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਭਵਿੱਖ
ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਇਹੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਰਵਾਇਤੀ ਵਿਧੀ ਲਗਭਗ 100+ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਡਿਜੀਟਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮ 'ਤੇ ਸਾਰੇ ਆਰਥਿਕ, ਗੈਰ-ਆਰਥਿਕ, ਵਿੱਤੀ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਵਿੱਤੀ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਲਿਆ ਕੇ ਡਿਜੀਟਲਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਦੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵੱਲ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ ਹੈ। ਲਗਾਤਾਰ, ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵੀ ਆਨਲਾਈਨ ਸਕੂਲ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ 'ਡਿਜੀਟਲ ਇੰਡੀਆ' ਮੁਹਿੰਮ ਵੱਲ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ।
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਨੇ ਸਰੀਰਕ ਸਕੂਲਾਂ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿਦਿਅਕ ਅਦਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਮਾਡਲ ਲਈ ਵਿਰਾਮ ਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਢੰਗ ਨੂੰ ਔਫਲਾਈਨ ਤੋਂ ਡਿਜੀਟਲ ਮਾਧਿਅਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੰਨਦੇ ਹੋਏ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਮਰੱਥਾ, ਪਹੁੰਚਯੋਗਤਾ, ਕੁਸ਼ਲਤਾ, ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਤੇ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।
ਔਨਲਾਈਨ ਸਕੂਲਿੰਗ ਕੀ ਹੈ?
ਔਨਲਾਈਨ ਸਕੂਲਿੰਗ ਨਵੀਂ-ਯੁੱਗ ਦੀ ਵਿਦਿਅਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਖਣ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ। ਸਕੂਲ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਅਕਾਦਮਿਕ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਅਕਾਦਮਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਔਫਲਾਈਨ ਮੋਡ ਦੀ ਬਜਾਏ ਡਿਜੀਟਲ ਪੋਰਟਲ 'ਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਕੂਲ ਵਰਚੁਅਲ (ਰਿਕਾਰਡ, ਪੂਰਵ-ਰਿਕਾਰਡ, ਜਾਂ ਲਾਈਵ) ਕਲਾਸਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਦੂਰੀ ਜਾਂ ਕਿੰਨੀ ਦੂਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਗਠਿਤ ਅਤੇ ਸੰਗਠਿਤ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਬੰਧਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ, ਸ਼ਹਿਰ, ਰਾਜ, ਜਾਂ ਦੇਸ਼ ਵਿਦਿਅਕ ਬੋਰਡ ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਵਰਚੁਅਲ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ, ਅਧਿਆਪਕ ਅਤੇ ਸਕੂਲ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਟੀਮ ਵੀ ਰਿਮੋਟ (ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲੋੜੀਦੀ ਥਾਂ ਤੋਂ) ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਡਿਸਟੈਂਸ ਲਰਨਿੰਗ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਸਾਈਬਰ ਸਕੂਲ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਣਾਲੀਗਤ ਫੁੱਲ-ਟਾਈਮ ਅਤੇ ਪਾਰਟ-ਟਾਈਮ ਕੋਰਸ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਹੁਣ ਤੱਕ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸਕੂਲ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਬੋਰਡ (ਕੋਗਨੀਆ) ਦੁਆਰਾ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਔਨਲਾਈਨ ਸਕੂਲਿੰਗ ਦਾ ਯੁੱਗ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਕਦਮ ਰੱਖ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਵਿਦਿਆਰਥੀ, ਮਾਪੇ, ਸਰਪ੍ਰਸਤ, ਅਧਿਆਪਕ ਅਤੇ ਵਿਦਿਅਕ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਆਨਲਾਈਨ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਸੰਚਾਲਨ, ਕੰਮਕਾਜ ਅਤੇ ਕਾਰਜਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤੋਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣੂ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਫਿਰ ਵੀ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਵਰਗੇ ਵਿਕਸਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ, ਵਰਚੁਅਲ ਸਕੂਲਿੰਗ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਅਤੇ ਸੰਗਠਿਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ। ਪਰ, ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸਿਰਫ ਕੁਝ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੀ ਡਿਜੀਟਲ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਔਨਲਾਈਨ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਘਾਟ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਸਾਈਬਰ ਸਕੂਲਾਂ ਦੀ ਅਣਉਪਲਬਧਤਾ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਅਸਲੀ ਵਿਦਿਅਕ ਬੋਰਡ ਦੁਆਰਾ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹਨ।
ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਔਨਲਾਈਨ ਸਕੂਲਿੰਗ
ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ 60% ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਸਰੋਤ (ਡਿਜੀਟਲ ਜਾਂ ਆਹਮੋ-ਸਾਹਮਣੇ) ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜਾਂ ਤਾਂ ਆਫਲਾਈਨ ਲਰਨਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਜਾਂ ਸਕੂਲ ਦੀ ਵਰਚੁਅਲ ਲਰਨਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਲਗਭਗ 21% ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ ਸਿਰਫ ਡਿਜੀਟਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਯਾਨੀ ਔਨਲਾਈਨ ਮੋਡ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ 13% ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲ ਵੀ ਵਰਚੁਅਲ ਮਾਡਲ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਔਨਲਾਈਨ ਬਨਾਮ ਔਫਲਾਈਨ ਸਕੂਲਿੰਗ
ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤਮ ਵਿਦਿਅਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 1.9 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਕੂਲ, 8.8 ਮਿਲੀਅਨ ਅਧਿਆਪਕ ਅਤੇ 250 ਮਿਲੀਅਨ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ, ਭਾਰਤੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸਕੂਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਕਾਰਜਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਡਿਜੀਟਲਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਵੱਲ ਕਦਮ ਵਧਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਕਿਸੇ ਵੀ ਭੌਤਿਕ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਏ ਬਿਨਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣ, ਉੱਚਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਦੇਣ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਹੈ।
ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਔਨਲਾਈਨ ਸਕੂਲਿੰਗ ਰਵਾਇਤੀ ਸਕੂਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਲਚਕਦਾਰ, ਕਿਫਾਇਤੀ, ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਲ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਔਨਲਾਈਨ ਸਿੱਖਿਆ ਇੱਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ 21% ਪੈਸੇ (ਟਿਊਸ਼ਨ ਫੀਸ, ਵਿਕਾਸ ਫੀਸ, ਫੁਟਕਲ ਫੀਸ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਾਧੂ ਖਰਚਿਆਂ ਸਮੇਤ), 31% ਸਮਾਂ, ਅਤੇ 50% ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਬਚਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਗ੍ਰੇਡ 1ਲੀ-5ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕੁੱਲ 800 ਘੰਟੇ ਕਲਾਸਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ 200 ਦਿਨ (365 ਵਿੱਚੋਂ) ਬਿਤਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ, ਇੱਕ ਔਨਲਾਈਨ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਏ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕਲਾਸਾਂ ਦੇ ਇੱਕੋ ਘੰਟੇ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਆਰਾਮ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ।
, ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਸਕੂਲ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਧੇਰੇ ਲਚਕਦਾਰ, ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਬੱਚਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਆਰਾਮ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਲਾਸਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਔਨਲਾਈਨ ਸਕੂਲਾਂ ਦੀ ਵਾਧੂ ਯੋਗਤਾ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਕਲਪ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਹਮਦਰਦੀ, ਸੰਚਾਰ, ਸਪਸ਼ਟਤਾ, ਨਵੀਨਤਾ ਅਤੇ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਅਤੇ ਕੇਵਲ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਔਨਲਾਈਨ ਸਕੂਲ
K8 ਸਕੂਲ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਅਤੇ ਇੱਕਮਾਤਰ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਔਨਲਾਈਨ ਸਕੂਲ ਹੈ ਜੋ ਤਿੰਨ ਅਮਰੀਕੀ ਖੇਤਰੀ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾਵਾਂ (NCA CASI, SACS CASI, ਅਤੇ NWAC) ਦੇ ਨਾਲ Cognia (ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸਕੂਲਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਕਾਰੀ ਕੰਸੋਰਟੀਅਮ) ਦੁਆਰਾ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਸਿੱਖਣ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਨ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵ-ਪੱਧਰੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੇ ਇੱਕੋ-ਇੱਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨਾਲ, ਸਕੂਲ ਕਿੰਡਰਗਾਰਟਨ ਤੋਂ ਗ੍ਰੇਡ 8 ਤੱਕ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ, ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਡੈਮੋ ਕਲਾਸ ਬੁੱਕ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੱਚੀ ਔਨਲਾਈਨ ਸਕੂਲਿੰਗ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨ ਲਈ ਸਕੂਲ ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ 'ਤੇ ਸੀਟ ਰਿਜ਼ਰਵ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ - ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਡਿਜੀਟਲ ਕਰਨ ਲਈ ਇਨਕਲਾਬੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ।
-
ਵਿਜੈ ਗਰਗ, ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਮਲੋਟ
vkmalout@gmail.com
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.