ਪੁਰਾਣੇ ਵਕ਼ਤਾਂ ਵਿਚ ਮਾਵਾਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਨੀਂਦਰ ਲਈ ਡਰਾਉਂਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਸਨ: ਲਾਡਲੇ ਸੌਂ ਜਾ ਨਹੀਂ ਤਾਂ 'ਗੱਬਰ' ਜਾਂ 'ਜੱਗਾ ਡਾਕੂ' ਫੜ ਲਵੇਗਾ। ਪਰ ਘੁਸਪੈਠ ਕੋਰੋਨਾ-19 ਇਨ੍ਹਾਂ ਫਿਲਮੀ ਡਾਕੂਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਡਾ ਭੂਤ ਹੈ। ਕੋਵਿਡ-19 ਨੇ ਜਾਤ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੇ ਕਿਸੇ ਭੇਦਭਾਵ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਸਾਰੇ ਉਮਰ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿਚ ਮਾਨਸਿਕ ਡਰ ਤੇ ਕਹਿਰ ਵਰਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕੋਵਿਡ-19 ਦੇ ਫੈਲਣ ਕਾਰਨ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਜਿਵੇਂ ਠਹਿਰ ਗਈ ਹੈ। ਕੋਵਿਡ-19 ਦੇ ਸੰਕਟ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ, ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਸਟੂਡੀਓਜ਼ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਉੱਚ-ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਰੀਲੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਧੱਕਣਾ ਚੁਣਿਆ ਹੈ। ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਤਬਾਹੀ ਨੂੰ ਵੇਖਦਿਆਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਲੜੀਵਾਰ ਸਰਕਟ ਏਐਮਸੀ, ਰੀਗਲ, ਲੈਂਡਮਾਰਕ ਥੀਏਟਰ, ਸਿਨੇਪਲੈਕਸ ਓਡਿਓਨ ਅਤੇ ਅਲਾਮੋ ਡਰਾਫਟਹਾਉਸ ਨੇ 17 ਮਾਰਚ ਤੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਕਨੇਡਾ ਵਿੱਚ 3,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਥੀਏਟਰ ਤੇ ਸਕ੍ਰੀਨਜ਼ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ।
25 ਮਾਰਚ ਤੋਂ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਪ੍ਰਕੋਪ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸਖਤ ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਕਰਨੀ ਪਈ। ਮਨੋਰੰਜਨ ਉਤਪਾਦਨ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ, ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਅਤੇ ਸਟ੍ਰੀਮਿੰਗ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਸਭ ਕੁਝ ਬੰਦ ਜਾਂ ਮੁਲਤਵੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ. ਪੂਰਾ ਫਿਲਮ ਜਗਤ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਫਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ, ਸੁਨਸਾਨ ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਸੈਟ, ਬੰਦ ਸਿਨੇਮਾਘਰਾਂ ਅਤੇ ਖਾਲੀ ਡਾਇਰੀਆਂ ਵਾਲੇ ਫਿਲਮੀ ਸਿਤਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਵੇਖ ਰਹੀ ਹੈ। ਸੂਰੀਆਵੰਸ਼ੀ, ਸੰਦੀਪ ਔਰ ਪਿੰਕੀ ਫਰਾਰ, ਹਾਥੀ ਮੇਰੇ ਸਾਥੀ, 83 ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਭਾਵੀ ਬਲਾਕਬਸਟਰ ਦੀ ਰਿਲੀਜ਼ ਅਣਮਿਥੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਮੁਲਤਵੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਕੋਵਿਡ-19 ਦਾ ਫ਼ਰਕ/ਪ੍ਰਭਾਵ ਉਦੋਂ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਵੈਸਟਰਨ ਇੰਡੀਅਨ ਸਿਨੇ ਇੰਪਲਾਈਜ਼ ਅਤੇ ਇੰਡੀਅਨ ਫਿਲਮ ਐਂਡ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਡਾਇਰੈਕਟਰਜ਼ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਸਮੇਤ ਫਿਲਮੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੇ ਫਿਲਮਾਂ, ਟੀਵੀ ਸ਼ੋਅ ਅਤੇ ਵੈੱਬ ਸੀਰੀਜ਼ ਦੀ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਰੋਕਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ. ਬਾਲਾਜੀ ਮੋਸ਼ਨ ਪਿਕਚਰਜ਼, ਧਰਮਾ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਅਤੇ ਯਸ਼ ਰਾਜ ਫਿਲਮਜ਼ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਘਰਾਣਿਆਂ ਨੇ ਵੀ ਤੁਰੰਤ ਸਾਰੀਆਂ ਉਤਪਾਦਨ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
183 ਬਿਲੀਅਨ ਰੁਪਏ ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਫਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ਇਸ ਸਭ ਤੋਂ ਭੈੜੇ ਪੜਾਅ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘ ਰਹੀ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਮਨੋਰੰਜਨ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਕੋਰੋਨਾ-19 ਵਿਸ਼ਾਣੂ ਦੇ ਫੈਲਣ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਹੱਦ ਬਾਰੇ ਭਾਰੀ ਡਰਾਉਣੀ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਪਾਹਜ ਝਟਕੇ ਤੋਂ ਠੀਕ ਹੋਣ ਵਿਚ ਕਈਂ ਮਹੀਨੇ ਨਹੀਂ, ਕਈਂ ਸਾਲ ਲੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ. ਇੰਝ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਅਗਲੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁਤੰਤਰ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਲਈ ਫਿਲਮ ਬਣਾਉਣਾ ਇੱਕ ਬੇਵਕੂਫੀਨਾ ਕਦਮ ਹੋਵੇਗਾ. ਹੋਰਨਾਂ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਵੀ ਇਸ ਵਿੱਤੀ ਗਿਰਾਵਟ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਛੇਤੀ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੇ ਕਿਓਂਕਿ ਫਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਉਛਾਲਣ ਵਿਚ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਜਰੂਰ ਲੱਗੇਗੀ।
ਸਿਰਫ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਨੇ ਪੂਰੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਸੰਕਰਮਿਤ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ. ਮਾਰੂ ਵਿਸ਼ਾਣੂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਫਿਲਮਾਂ ਉੱਤੇ ਭੈੜਾ ਅਸਰ ਪਾਇਆ ਹੈ, ਖੇਤਰੀ ਸਿਨੇਮਾ ਖ਼ਾਸਕਰ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾ ਬਿਲਕੁਲ ਚੂਰ-ਚੂਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ. ਕਈ ਵੱਡੀਆਂ-ਟਿਕਟਾਂ ਦੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੇ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਸ਼ਡਿਊਲ ਵਿਅਰਥ ਚਲੇ ਗਏ ਹਨ। ‘ਗਲਵਕੜੀ’, ‘ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ’, ‘ਗੋਲ ਗੱਪੇ’, ‘ਕਬੂਤਰ’, ‘ਜੱਗਾ 7/51’ ਆਦਿ ਫਿਲਮਾਂ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਣ ਤੋਂ ਗੱਤਾ ਵਿਚ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਹਨ. ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਰਨ ਪਾਲੀਵੁੱਡ ਦਾ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਦ ਹੋਣਾ ਬੇਮਿਸਾਲ ਹੈ. ਜੇ ਕਰ ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਪਲਟ ਕੇ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ, ਚੀਨ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਹੋਈਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦ ਵਰਗੀਆਂ ਤਬਾਹੀਆਂ ਦੀ ਕਾਲੀ ਹਨੇਰੀ ਝੇਲਣੀ ਪਈ ਸੀ. ਹਾਲਾਂਕਿ ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ ਦੇ ਕਤਲੇਆਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਲਾਹੌਰ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹੋਰ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਕਸਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿਨੇਮਾ ਹਾਲ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ।
15 ਅਗਸਤ, 1947 ਨੂੰ, ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇਕ ਖ਼ੂਨੀ ਵੰਡ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਤਕਰੀਬਨ 14 ਮਿਲੀਅਨ ਲੋਕ ਬੇਘਰ ਹੋ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ 10 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ. ਇਸ ਸਰਬਨਾਸ਼ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ, 1943 ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ ਇਕ ਵੱਖਰੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਰਾਜ ਲਈ ਅੜੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਨਸਲੀ ਹਿੰਸਾ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈਆਂ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮਾਂ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਕਿਨਾਰਾ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਏ ਸਨ. ਇਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਨੂਰਜਹਾਂ, ਮਨੋਰਮਾ ਅਤੇ ਸ਼ਮਸ਼ਾਦ ਬੇਗਮ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ ਸਿਤਾਰਿਆਂ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣਾ ਅਧਾਰ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਮੁੰਬਈ ਤਬਦੀਲ ਕਰਦਿਆਂ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮਾਂ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ।
ਹੁਣ ਵੱਡੇ ਬੈਨਰ ਜਾਂ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮਾਂ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਏ ਸਨ. ਸਨ 1943 ਤੋਂ 1946 ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸਿਰਫ ਚਾਰ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨਿਖੱਟੂ (1943), ਕੋਇਲ (1944), ਗੁਲ ਬਲੋਚ (1945) ਤੇ ਕਮਲੀ (1946), ਜਿਆਦਾਤਰ ਨਵੇਂ ਫ਼ਿਲਮਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈਆਂ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ 1947 ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮ ਨਹੀਂ ਬਣੀ ਸੀ. 1942 ਵਿੱਚ, ਸਤੀਸ਼ ਬੱਤਰਾ ਨੇ 'ਗੁਲ ਬਲੋਚ' (1945) ਬਣਾਉਣੀ ਅਰੰਭ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਹ ਨਵੰਬਰ 1943 ਵਿਚ ਸਤੀਸ਼ ਬੱਤਰਾ ਦੇ ਐਡੀਟਿੰਗ ਟੇਬਲ 'ਤੇ ਪਈ ਸੀ. ਪਰ ਇਹ ਉਸਦੇ ਹੱਥੋਂ ਕਦੋਂ ਤੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਅਹਿਮਦ ਅਤੇ ਗੁਲ ਜ਼ਮਾਨ ਵੱਲ ਖਿਸਕ ਗਈ, ਜੋ ਕਿ ਅਜੇ ਵੀ ਇੱਕ ਭੇਤ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮ ਕਮਲੀ (1946) ਵਿਚ ਅਮਰਨਾਥ ਅਤੇ ਰਾਣੀ ਕਿਰਨ ਦੀ ਨਵੀਂ ਲੀਡ-ਜੋੜੀ ਸੀ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਵਿਚ ਬਣਨ ਵਾਲੀ ਆਖ਼ਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮ ਸੀ।
1947 ਵਿਚ ਫ਼ਿਰਕੂ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘਾਤਕ ਘਟਨਾ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਅਖ਼ਤਿਆਰ ਕਰ ਲਈ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਖ਼ੂਨੀ ਵੰਡ ਨੇ ਸਿਰਫ ਇਨਸਾਨੀ ਜਾਨਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਵੀ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ. ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾ ਨੂੰ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਾਲਾ ਭਿਆਨਕ ਝਟਕਾ ਲੱਗਿਆ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਇਕ ‘ਭੂਤੀਆ ਸ਼ਹਿਰ’ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਟਵਾਰੇ ਕਾਰਨ ਹੋਏ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਾਸਕਰ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸਿਨੇਮੇ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਝੇਲਣਾ ਪਿਆ। ਬਹੁਤੇ ਸਿਨੇਮਾਘਰਾਂ, ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ ਕੇਂਦਰਾਂ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਵੰਡ ਦਫਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਰਤਨ ਸਿਨੇਮਾ ਅਜੇ ਨਵਾਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਮਾਲਕ ਇਸ ਨੂੰ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹਦੇ ਵੇਖੇ ਬਿਨਾਂ ਭਾਰਤ ਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਲਾਹੌਰ, ਕਰਾਚੀ ਅਤੇ ਢਾਕਾ ਦੇ ਸੀਲਬੰਦ ਸਿਨੇਮਾਘਰ ਮੁਸਲਿਮ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਅਲਾਟ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।
ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਲਾਹੌਰ ਵਿਚ ਚਾਰ ਸਟੂਡੀਓ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਦੇ ਸਨ. ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਾਰਾਂ ਸਟੂਡੀਓ ਵਿਚੋਂ ਸ਼ੋਰੀ ਸਟੂਡੀਓ ਨੂੰ ਦੰਗਾਈਆਂ ਨੇ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ, ਇਕ ਨੂੰ ਸੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦਾ ਹਿੰਦੂ ਮਾਲਕ ਭਾਰਤ ਚੱਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ. ਦੂਸਰੇ ਦੋ ਸਟੂਡੀਓਜ਼ (ਨੰਬਰ 1 ਅਤੇ ਨੰਬਰ 2) ਨੂੰ ਦਲਸੁਖ ਪੰਚੋਲੀ ਆਪਣੇ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਸਹਿਯੋਗੀ ਦੀਵਾਨ ਸਰਦਾਰੀ ਲਾਲ ਦੀ ਨਿਗਾਹ ਹੇਠ ਛੱਡ ਗਏ ਸਨ. ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਦੀਵਾਨ ਸਰਦਾਰੀ ਲਾਲ ਨੇ ਪੰਚੋਲੀ ਸਟੂਡੀਓਜ਼ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਾਬਿਜ ਕਰਕੇ 'ਪੰਜਾਬ ਆਰਟ ਸਟੂਡੀਓ' ਦਾ ਨਾਂਅ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ. ਇਸ ਸਟੂਡੀਓ ਵਿਚ ਉਸਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਫਿਲਮ ਤੇਰੀ ਯਾਦ (1948) ਨਾਸਿਰ ਖਾਨ ਅਤੇ ਆਸ਼ਾ ਪੋਸਲੇ ਦੀ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਲੀਡ ਲੈਕੇ ਬਣਾਈ ਜਿਹੜੀ ਕਿ ਇਕ ਵੱਡੀ ਫਲਾਪ ਸਾਬਤ ਹੋਈ. ਜਦਕਿ ਸ਼ੋਰੀ ਸਟੂਡੀਓ, ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆਏ ਫਿਲਮਕਾਰ ਸਈਦ ਸ਼ੌਕਤ ਹੁਸੈਨ ਰਿਜ਼ਵੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਘਰਵਾਲੀ ਨੂਰਜਹਾਂ ਨੂੰ ਅਲਾਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ੋਰੀ ਸਟੂਡੀਓਜ਼ ਦੇ ਭੰਨਤੋੜ ਵਾਲੇ ਖੰਡਰਾਂ ਉੱਤੇ 'ਸ਼ਾਹਨੂਰ ਸਟੂਡੀਓਜ਼' ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਫਿਲਮ 'ਚੰਨ ਵੇ' (1951) ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।
ਹਿੰਦੂ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਲਾਹੌਰ, ਫਿਲਮ ਸਟੂਡੀਓ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਇਕਾਈਆਂ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡਣਾ ਪਿਆ ਸੀ. ਲਾਹੌਰ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮਾਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਦਲਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਿਆ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਫਲ ਸਟੂਡੀਓ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਿਆ. ਉੱਜੜ ਚੁੱਕੇ ਬਹੁਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ, ਕਲਾਕਾਰ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਜਿਵੇਂ ਰੂਪ ਕੇ. ਸ਼ੋਰੀ, ਡੀ.ਐੱਮ. ਪੰਚੋਲੀ, ਪ੍ਰਾਣ, ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਵਿਨੋਦ ਅਤੇ ਕੁਲਦੀਪ ਕੌਰ ਖਾਲੀ ਹੱਥ ਬੰਬੇ ਪਹੁੰਚੇ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਬਹੁਤ ਤਜ਼ਰਬੇ ਸਨ। ਦਲਸੁਖ ਪੰਚੋਲੀ ਆਪਣੀ ਫਿਲਮ ਦੇ ਨੇਗਟਿਵ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਸਕਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਦੀਵਾਨ ਸਰਦਾਰੀ ਲਾਲ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਦੋ ਆਧੁਨਿਕ ਸਟੂਡੀਓ ਅਤੇ ਕਈ ਸਿਨੇਮਾ ਹਾਲਾਂ ਦਾ ਸਾਮਰਾਜ ਛੱਡ ਕੇ ਆਇਆ ਸੀ। ਬਦਲੀ ਹੋਈ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ਨੇ ਬੰਬੇ ਨੂੰ ਇਕ ਹੋਰ ਲਾਹੌਰ ਦੁਬਾਰਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ. ਵੰਢ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੁਤੰਤਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮ ਚਮਨ (1948), ਰੂਪ ਕੇ. ਸ਼ੋਰੀ ਨੇ ਡਾਇਰੈਕਟ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਲਾਹੌਰ ਸਟੂਡੀਓ ਦੰਗਿਆਂ ਨੇ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਵੇਲ੍ਹੇ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਤੇ ਹਿੱਟ ਫਿਲਮਾਂ ਲੱਛੀ, ਭਾਇਆ ਜੀ, ਛਈ, ਪੋਸਤੀ ਅਤੇ ਭੰਗੜਾ ਆਦਿ ਸਨ।
ਖੂਨੀ ਬਟਵਾਰੇ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਅਜੇ ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮਕਾਰਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿਚ ਤਾਜ਼ੇ ਸਨ, ਦੂਸਰਾ ਝਟਕਾ 1952 ਵਿਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤੀ ਫਿਲਮਾਂ 'ਤੇ ਅੰਸ਼ਕ ਪਾਬੰਦੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਆਇਆ ਸੀ. ਇਸ ਕਾਰਨ ਸਾਲ 1952 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਾਲਾਂ 1953 ਤੋਂ 1959 ਵਿਚ ਜੁਗਨੀ, ਕੌੜੇ ਸ਼ਾਹ, ਲਾਰਾ ਲੱਪਾ, ਅਸ਼ਟੱਲੀ, ਸ਼ਾਹ ਜੀ, ਵਣਜਾਰਾ, ਹੁਲਾਰੇ, ਮੁਕਲਾਵਾ, ਨਿੱਕੀ, ਭੰਗੜਾ ਸਿਰਫ ਦਸ ਫਿਲਮਾਂ ਬਣੀਆਂ ਸਨ. ਹਾਲਾਂਕਿ, ਭੰਗੜਾ (1959) ਦੀ ਵੱਡੀ ਸਫਲਤਾ ਨੇ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ ਕਈ ਹਿੱਟ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਦੋ ਲੱਛੀਆਂ, ਗੁੱਡੀ, ਜੀਜਾਜੀ, ਚੌਧਰੀ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ, ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁੜੀ, ਕਿੱਕਲੀ ਅਤੇ ਸਤਲੁਜ ਦੇ ਕੰਡੇ ਆਦਿ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਹੋਇਆ ਸੀ. ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਚੀਨ ਨਾਲ 1962 ਦੇ ਯੁੱਧ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲ 1965 ਅਤੇ 1971 ਵਿਚ ਹੋਈਆਂ ਦੋ ਲੜਾਈਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਫਿਰ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ 'ਤੇ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ, ਬਲਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਯੁੱਧਾਂ ਨੇ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਵੀਰਾਂ ਦੀ (1965), ਇਹ ਧਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ (1966) ਗਬਰੂ ਦੇਸ਼ ਪੰਜਾਬ ਦੇ (1966) ਵਰਗੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਲਈ ਨਵੇਂ ਪਲਾਟ/ ਕਹਾਣੀ-ਪੱਤਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਿਨੇਮਾ ਹਾਲ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ ਬਲੈਕ ਆਊਟ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਾਮ ਅਤੇ ਰਾਤ ਦੇ ਸ਼ੋਅ ਲਈ ਬੰਦ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।
ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾ ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਝਟਕਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ. ਅਗਲਾ ਹਮਲਾ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਰਸੇ ਦੌਰਾਨ ਹੋਏ ਅੱਤਵਾਦ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ. ਫਿਲਮ ਯੂਨਿਟਾਂ 'ਤੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਕਾਰਨ ਫਿਲਮ ਸ਼ੂਟਿੰਗਾਂ ਦੀ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਰੁਕਾਵਟ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਸਿਨੇਮਾਹਾਲਾਂ' ਤੇ ਬੰਬਾਰੀ ਕਾਰਨ ਫਿਲਮਾਂ ਦੀ ਸਕ੍ਰੀਨਿੰਗ ਰੋਕਣ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਪੈਦਾ ਹੋਏ. 1987 ਵਿਚ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਫਿਲਮ 'ਜੱਟ ਤੇ ਜ਼ਮੀਨ' ਦੀ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਬੰਦੂਕ ਦੀ ਗੋਲੀ ਨਾਲ ਪਾਲੀਵੁੱਡ ਸਟਾਰ-ਹੀਰੋ ਵੀਰੇਂਦਰ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ ਕੰਬ ਗਿਆ ਸੀ. ਇਸ ਬੇਰਹਿਮ ਕਤਲ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਵੱਢਾ ਧੱਕਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿਚ ਠੱਲ੍ਹ ਪੈ ਗਈ. 1988 ਵਿਚ ਕੋਈ ਵੱਡੀ ਫਿਲਮ ਰਿਲੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਸੀ।
ਅੱਤਵਾਦ ਦੇ ਖਾਤਮੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ‘ਸ਼ਹੀਦ-ਏ-ਮੁਹੱਬਤ’ ਨੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿਨੇਮਾਹਾਲਾਂ ਵਿਚ ਵਾਪਸ ਲਿਆਇਆ. ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਸਰੀਖੇ ਫਿਲਮ ਮੇਕਰ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ. ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਮੁਹਾਲੀ ਵਿੱਚ ਨਵੀਆਂ ਉਤਪਾਦਨ ਸਹੂਲਤਾਂ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ. ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਨੂੰ ਚਾਰ ਚੰਨ ਲੱਗ ਗਏ. ਪਰ ਅਜਗਰ ਰੂਪੀ ਵਾਇਰਸ 'ਕੋਵਿਡ-19' ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਹੈ. ਇਹ ਸੰਕਟ ਦੇ ਰਿਪਲ (ਲਹਿਰੀ) ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਾ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤਕ ਹੋਣ ਦਾ ਅੰਦੇਸ਼ਾ ਹੈ. ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਮੌਕਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪੂਰਾ ਭਾਰਤ ਬਾਕਸਆਫਿਸ ਜ਼ੀਰੋ ਹੈ, ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤਕ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਖਾਤੇ ਕੋਈ ਕਮਾਈ ਨਹੀਂ ਹੋਈ. ਪਰ ਫਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਤੂਫਾਨ ਨੂੰ ਸਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਪਸ ਉਛਾਲ ਪਾਉਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨੈੱਟਫਲਿਕਸ, ਐਮਜ਼ਾਨ ਵਰਗੇ ਡਿਜੀਟਲ ਓ.ਟੀ.ਟੀ. ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ 'ਤੇ ਫਿਲਮਾਂ ਰਿਲੀਜ਼ ਕਰਨ ਦੇ ਵਿਕਲਪਾਂ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਨੀ ਪਈ, ਪਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਲਟੀਪਲੈਕਸ ਸਿਨੇਮਾ ਰਿਲੀਜ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਆਮਦਨੀ ਨਾ ਹੋਵੇ।
ਕੋਰੋਨਾ-19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਦਲਾਵ ਲੈਕੇ ਆਵੇਗੀ. ਮਨੋਰੰਜਨ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਜਨਤਕ, ਸਿਨੇਮਾਘਰਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਭੰਡਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੇ. ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਦੇਖਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਜਾਗ੍ਰਤ ਕਰਨਾ ਪਏਗਾ, ਪੈਂਟ-ਅਪ ਡਿਮਾਂਡ’ਸੱਚਮੁੱਚ ਵਧੀਆ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਵੀ ਕੋਈ ਵੱਡਾ ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਲੋਕ ਇਸ ਨੂੰ ਜਰੂਰ ਵੇਖਣ ਜਾਣਗੇ. ਜਿਵੇਂ ਹਨੇਰੇ ਬੱਦਲ ਦੀ ਕੁੱਖ ਵਿਚ ਇੱਕ ਚਾਂਦੀ ਦੀ ਪਰਤ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਕੋਰੋਨਾ-19 ਦੇ ਕਾਲੇ ਯੁਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਮੀਦ, ਮੌਕਿਆਂ ਅਤੇ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਨਵੇਂ ਯੁੱਗ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਵੇਗੀ. ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਨੇਮਾ ਇਕ ਵਾਰੀਂ ਫੇਰ ਉੱਨਤੀ ਦੀਆਂ ਮੰਜਲਾਂ ਪਾਰ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਸਿਖਰ ਤੇ ਪਹੁੰਚੇਗਾ।
ਫਲੈਟ ਨੰ: 157, ਸੈਕਟਰ-45ਏ
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ-160047
-
ਭੀਮ ਰਾਜ ਗਰਗ , ਫ਼ਿਲਮ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਅਤੇ ਆਲੋਚਕ
gbraj1950@gmail.com
+91-9876545157
Disclaimer : The opinions expressed within this article are the personal opinions of the writer/author. The facts and opinions appearing in the article do not reflect the views of Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media. Babushahi.com or Tirchhi Nazar Media does not assume any responsibility or liability for the same.