'ਜਸ਼ਨ ਦਾ ਵੱਡਾ ਮੌਕਾ...', ਭਾਰਤ-ਅਮਰੀਕਾ 'ਚ Trade Deal ਲਗਭਗ ਤੈਅ, ਕੀ 50% Tariff ਖ਼ਤਮ ਕਰਨਗੇ ਟਰੰਪ?
ਬਾਬੂਸ਼ਾਹੀ ਬਿਊਰੋ
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 22 ਅਕਤੂਬਰ, 2025 : ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚਾਲੇ ਵਪਾਰਕ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਅਤੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਖ਼ਬਰ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤੇ (trade deal) 'ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਅੰਤਿਮ ਪੜਾਅ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੇਕਰ ਇਹ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਭਾਰਤੀ ਸਾਮਾਨਾਂ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ (export) 'ਤੇ ਲੱਗਣ ਵਾਲਾ ਭਾਰੀ-ਭਰਕਮ 50% ਦਾ ਟੈਰਿਫ (tariff) ਘਟ ਕੇ 15% ਤੋਂ 16% ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਸਮਝੌਤਾ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਊਰਜਾ (energy) ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ (agriculture) ਖੇਤਰਾਂ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਡੀਲ ਤਹਿਤ ਭਾਰਤ, ਰੂਸ ਤੋਂ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀ ਦਰਾਮਦ (import) ਨੂੰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਘੱਟ ਕਰਨ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਸ ਸਮਝੌਤੇ ਦੀ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਸ਼ਰਤ ਮੰਨੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਕੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣਗੇ ਦੰਡਕਾਰੀ ਟੈਰਿਫ? CEA ਨੇ ਜਤਾਈ ਉਮੀਦ
ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਬੋਲਦਿਆਂ, ਮੁੱਖ ਆਰਥਿਕ ਸਲਾਹਕਾਰ (CEA) ਵੀ. ਅਨੰਤ ਨਾਗੇਸ਼ਵਰਨ ਨੇ ਇਸ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਕਾਫੀ ਭਰੋਸਾ ਜਤਾਇਆ।
1. "ਹੱਲ ਦੇਖ ਲਵਾਂਗੇ": ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, “ਮੇਰਾ ਨਿੱਜੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਅਗਲੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਜਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਉਸ ਤੋਂ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ, ਅਸੀਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ [ਵ੍ਹਾਈਟ ਹਾਊਸ ਵੱਲੋਂ ਲਗਾਏ ਗਏ] 25% ਦੇ ਵਾਧੂ ਦੰਡਕਾਰੀ ਟੈਰਿਫ (punitive tariff) ਦਾ ਹੱਲ ਦੇਖ ਲਵਾਂਗੇ।”
2. "ਜਸ਼ਨ ਦਾ ਵੱਡਾ ਮੌਕਾ": ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਕਿ 25% ਦੇ ਆਪਸੀ (reciprocal) ਟੈਰਿਫ ਨੂੰ ਵੀ 15 ਤੋਂ 16% ਦੇ ਪੱਧਰ ਤੱਕ ਘੱਟ ਕਰਨ 'ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਡਾ ਮੌਕਾ ਹੋਵੇਗਾ।
3. ਨਿਰਯਾਤ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ: CEA ਮੁਤਾਬਕ, ਜੇਕਰ ਇਹ ਟੈਰਿਫ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ, ਤਾਂ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨਿਰਯਾਤ ਦੀ ਮਾਤਰਾ (export volume) ਵਿੱਚ 30% ਦੀ ਕਮੀ ਆ ਸਕਦੀ ਸੀ। ਇਹ ਡੀਲ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇਸ ਵੱਡੇ ਝਟਕੇ ਤੋਂ ਬਚਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। (ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2025 ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ 86.51 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਰਿਹਾ, ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ)।
ਡੀਲ ਬਦਲੇ ਭਾਰਤ ਕੀ ਰਿਆਇਤਾਂ ਦੇਵੇਗਾ?
ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮੁਤਾਬਕ, ਇਹ ਸਮਝੌਤਾ ਕੁਝ ਸ਼ਰਤਾਂ ਨਾਲ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ 'ਤੇ ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਸਹਿਮਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਦਿਸ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
1. ਰੂਸੀ ਤੇਲ 'ਚ ਕਟੌਤੀ: ਭਾਰਤ ਰੂਸੀ ਤੇਲ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਵਿੱਚ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਕਮੀ ਕਰਨ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਰੂਸੀ ਤੇਲ ਦੀ ਖਰੀਦ ਹੀ ਉਹ ਮੁੱਖ ਵਜ੍ਹਾ ਸੀ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤੀ ਨਿਰਯਾਤ 'ਤੇ ਇਹ 25% ਦਾ ਵਾਧੂ ਦੰਡਕਾਰੀ ਟੈਰਿਫ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। (ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤ ਆਪਣੇ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦਾ ਲਗਭਗ 34% ਹਿੱਸਾ ਰੂਸ ਤੋਂ ਅਤੇ 10% ਹਿੱਸਾ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਦਰਾਮਦ ਕਰਦਾ ਹੈ)।
2. ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਰਾਮਦ: ਭਾਰਤ, ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਗੈਰ-ਜੈਨੇਟਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੋਧੇ (non-GM) ਮੱਕਾ ਅਤੇ ਸੋਇਆਮੀਲ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਭਾਰਤ ਈਥਾਨੌਲ (ethanol) ਦਰਾਮਦ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਣ 'ਤੇ ਵੀ ਵਿਚਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਟਰੰਪ-ਮੋਦੀ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ ਅਤੇ 'ਚੀਨ ਐਂਗਲ'
ਇਸ ਡੀਲ ਪਿੱਛੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਵੀ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਚੀਨ ਤੋਂ ਮਿਲਿਆ ਝਟਕਾ।
1. ਟਰੰਪ-ਮੋਦੀ ਫੋਨ ਕਾਲ: ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਨੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨਾਲ ਫੋਨ 'ਤੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਟਰੰਪ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਰੂਸ ਤੋਂ ਤੇਲ ਖਰੀਦ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਨ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
2. ਮੋਦੀ ਦਾ ਟਵੀਟ: ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਗੱਲਬਾਤ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦਿਆਂ ਕੇਵਲ ਦੀਵਾਲੀ ਦੀਆਂ ਸ਼ੁਭਕਾਮਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦ ਖਿਲਾਫ਼ ਇਕਜੁੱਟ ਰਹਿਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ, ਪਰ ਵਪਾਰਕ ਗੱਲਬਾਤ ਦਾ ਕੋਈ ਵੇਰਵਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ।
3. ਚੀਨ ਨੇ ਦਿੱਤਾ ਝਟਕਾ: ਅਮਰੀਕਾ ਆਪਣੇ ਖੇਤੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਲਈ ਨਵੇਂ ਖਰੀਦਦਾਰ ਲੱਭ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਚੀਨ ਨੇ ਅਮਰੀਕੀ ਮੱਕੀ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਕਾਫੀ ਘੱਟ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ (2022 ਵਿੱਚ $5.2 ਬਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ 2024 ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ $331 ਮਿਲੀਅਨ)। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਅਮਰੀਕਾ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਕੀ ਅਮਰੀਕਾ ਸਸਤਾ ਤੇਲ ਦੇਵੇਗਾ?
ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਊਰਜਾ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਰਿਆਇਤਾਂ ਮਿਲਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।
1. ਨਹੀਂ ਮਿਲੇਗੀ ਰੂਸੀ ਛੋਟ: ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ, ਅਮਰੀਕਾ ਅਜੇ ਤੱਕ ਰੂਸ ਵਾਂਗ ਰਿਆਇਤੀ ਕੀਮਤ (discounted price) 'ਤੇ ਤੇਲ ਉਪਲਬਧ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਹੈ।
2. ਘੱਟ ਹੋ ਰਿਹਾ ਅੰਤਰ: ਹਾਲਾਂਕਿ, ਰੂਸੀ ਛੋਟ ਅਤੇ ਬੈਂਚਮਾਰਕ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਵਿਚਾਲੇ ਅੰਤਰ ਹੁਣ ਕਾਫੀ ਘੱਟ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। 2023 ਵਿੱਚ ਜੋ ਅੰਤਰ 23 ਡਾਲਰ ਪ੍ਰਤੀ ਬੈਰਲ ਸੀ, ਉਹ ਹੁਣ ਘਟ ਕੇ ਸਿਰਫ਼ 2 ਤੋਂ 2.50 ਡਾਲਰ ਪ੍ਰਤੀ ਬੈਰਲ ਰਹਿ गया ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਮਰੀਕੀ ਕੱਚਾ ਤੇਲ ਵਧੇਰੇ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ (competitive) ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਅਜਿਹੀਆਂ ਅਟਕਲਾਂ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਆਸੀਆਨ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ (ASEAN Summit) ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੁਵੱਲੇ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤੇ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰਤ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।