US Fed ਨੇ ਫਿਰ ਘਟਾਈਆਂ Rate! Trump ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਰਾਹਤ; ਜਾਣੋ ਭਾਰਤ ਦੇ RBI 'ਤੇ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ ਅਸਰ?
ਬਾਬੂਸ਼ਾਹੀ ਬਿਊਰੋ
ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ/ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 30 ਅਕਤੂਬਰ, 2025 : ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ, ਫੈਡਰਲ ਰਿਜ਼ਰਵ (US Federal Reserve or Fed), ਨੇ ਹੌਲੀ ਹੁੰਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ (slowing economy) ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੁੰਦੇ ਕਿਰਤ ਬਾਜ਼ਾਰ (labour market) ਨੂੰ ਸਹਾਰਾ ਦੇਣ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਵਿਆਜ ਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਟੌਤੀ (interest rate cut) ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਫੈਡਰਲ ਓਪਨ ਮਾਰਕੀਟ ਕਮੇਟੀ (Federal Open Market Committee - FOMC) ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਨੀਤੀਗਤ ਦਰ (policy rate) ਵਿੱਚ 0.25% (25 ਬੇਸਿਸ ਪੁਆਇੰਟ) ਦੀ ਕਟੌਤੀ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, Fed ਦੀ ਬੈਂਚਮਾਰਕ ਓਵਰਨਾਈਟ ਉਧਾਰ ਦਰ (benchmark overnight lending rate) ਦਾ ਦਾਇਰਾ ਹੁਣ 3.75% ਤੋਂ 4.00% 'ਤੇ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਕਦਮ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ Donald Trump ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਰਾਹਤ ਹੈ, ਜੋ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ Fed 'ਤੇ ਦਰਾਂ ਘਟਾਉਣ ਦਾ ਦਬਾਅ ਬਣਾ ਰਹੇ ਸਨ।
ਕਿਉਂ ਹੋਈ ਕਟੌਤੀ? (5ਵੀਂ ਵਾਰ ਘਟੀਆਂ ਦਰਾਂ)
1. ਸਤੰਬਰ 2024 ਤੋਂ 5ਵੀਂ ਕਟੌਤੀ: ਇਹ ਸਤੰਬਰ 2024 ਤੋਂ ਬਾਅਦ Fed ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਪੰਜਵੀਂ ਦਰ ਕਟੌਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਨੀਤੀਗਤ ਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 1.50% ਦੀ ਕਮੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।
2. ਹੌਲੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ: Fed ਨੇ ਆਪਣੇ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਪਲਬਧ ਸੰਕੇਤਕ (available indicators) ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਆਰਥਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ (economic activity) "ਦਰਮਿਆਨੀ ਗਤੀ" (moderate pace) ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ।
3. ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਿਰਤ ਬਾਜ਼ਾਰ: ਨੌਕਰੀ ਵਾਧਾ (job gains) ਹੌਲੀ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦਰ (unemployment rate) ਥੋੜ੍ਹੀ ਵਧੀ ਹੈ (ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਗਸਤ ਤੱਕ ਘੱਟ ਸੀ)।
4. ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਾ ਦਬਾਅ ਘੱਟ: ਸਤੰਬਰ ਵਿੱਚ ਖਪਤਕਾਰ ਮੁੱਲ ਸੂਚਕਾਂਕ (Consumer Price Index - CPI) 3% 'ਤੇ ਰਿਹਾ, ਜੋ Fed ਦੇ 2% ਟੀਚੇ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਤਾਂ ਹੈ, ਪਰ ਉਮੀਦ (3.1%) ਤੋਂ ਘੱਟ ਸੀ। ਕੋਰ ਮਹਿੰਗਾਈ (core inflation) ਵੀ ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ 3% 'ਤੇ ਸਥਿਰ ਹੈ।
5. ਸਰਕਾਰੀ ਸ਼ਟਡਾਊਨ ਦਾ ਅਸਰ: 1 ਅਕਤੂਬਰ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸ਼ਟਡਾਊਨ (Government Shutdown) ਨੇ ਵੀ Fed ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਆਰਥਿਕ ਅੰਕੜੇ (key economic data) ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਦਸੰਬਰ 'ਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਟੌਤੀ ਸੰਭਵ? Quantitative Tightening ਖ਼ਤਮ
1. ਅੱਗੇ ਦੇ ਸੰਕੇਤ: Fed ਮੀਟਿੰਗ ਤੋਂ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲੇ ਹਨ ਕਿ ਦਸੰਬਰ ਦੀ ਆਖਰੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ 0.25% ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਟੌਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਗਲੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਦੋ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਕੱਟਾਂ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਹਨ (ਪਹਿਲਾਂ ਦੋ ਕੱਟਾਂ ਦੇ ਹੀ ਸੰਕੇਤ ਸਨ)। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਟੌਤੀ ਉਦੋਂ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੈ ਜੇਕਰ ਮਹਿੰਗਾਈ 2-2.5% ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿੱਚ ਆਵੇ।
2. QT ਖ਼ਤਮ: ਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਟੌਤੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, Fed ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ 1 ਦਸੰਬਰ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਸੰਪਤੀ ਖਰੀਦ ਵਿੱਚ ਕਟੌਤੀ (asset purchase reduction) – ਜਿਸਨੂੰ ਮਾਤਰਾਤਮਕ ਸਖ਼ਤੀ (Quantitative Tightening - QT) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ – ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ।
(FOMC ਦੇ 10 ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਕਟੌਤੀ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ, ਜਦਕਿ 2 ਨੇ ਅਸਹਿਮਤੀ ਜਤਾਈ। ਗਵਰਨਰ ਸਟੀਫਨ ਮੀਰਾਨ 0.50% ਦੀ ਵੱਡੀ ਕਟੌਤੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ, ਜਦਕਿ ਸੇਂਟ ਲੁਈਸ Fed ਪ੍ਰਧਾਨ ਜੈਫਰੀ ਸ਼ਮਿਡ ਕੋਈ ਕਟੌਤੀ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ।)
Trump ਨੇ Powell 'ਤੇ ਫਿਰ ਸਾਧਿਆ ਨਿਸ਼ਾਨਾ
ਦਰ ਕਟੌਤੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ Trump Fed ਚੇਅਰਮੈਨ Jerome Powell 'ਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਸਾਧਣ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਖੁੰਝੇ। ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਵਿੱਚ APEC Summit ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ Powell ਨੂੰ 'Jerome ‘Too Late’ Powell' ਕਹਿ ਕੇ ਤਨਜ਼ ਕੱਸਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ Fed ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਦੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਤੋਂ ਡਰ ਕੇ ਦਰਾਂ ਨਹੀਂ ਵਧਾਉਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ।
ਫੈਸਲੇ ਦਾ ਬਾਜ਼ਾਰ 'ਤੇ ਅਸਰ (US & India)
1. US ਬਾਜ਼ਾਰ: Fed ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਮਰੀਕੀ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ (US Stock Markets) ਵਿੱਚ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਤੇਜ਼ੀ ਦੇਖੀ ਗਈ। Dow Jones, Nasdaq ਅਤੇ S&P 500 ਤਿੰਨੋਂ ਸੂਚਕਾਂਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ 52-ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਉੱਚਤਮ ਪੱਧਰ (52-week highs) ਨੂੰ ਛੂਹਿਆ।
2. ਭਾਰਤੀ ਬਾਜ਼ਾਰ: ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ (ਵੀਰਵਾਰ) ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ (Indian Stock Markets) ਵਿੱਚ ਵੀ ਤੇਜ਼ੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੇਗੀ। ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਬਾਜ਼ਾਰ Fed ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਦੀ ਉਮੀਦ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਨਾਲ ਬੰਦ ਹੋਏ ਸਨ (Nifty ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 26,000 ਤੋਂ ਪਾਰ ਬੰਦ)। ਸੋਨੇ ਅਤੇ ਚਾਂਦੀ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਛਾਲ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਕੀ ਹੁਣ RBI ਵੀ ਘਟਾਏਗਾ ਦਰਾਂ?
Fed ਦੇ ਇਸ ਕਦਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਹੁਣ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (Reserve Bank of India - RBI) 'ਤੇ ਵੀ ਦਸੰਬਰ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਆਪਣੀ ਮੌਦਰਿਕ ਨੀਤੀ ਕਮੇਟੀ (Monetary Policy Committee - MPC) ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਵਿਆਜ ਦਰਾਂ ਘਟਾਉਣ ਦਾ ਦਬਾਅ ਵਧ ਗਿਆ ਹੈ।
1. RBI MPC: ਅਗਲੀ ਮੀਟਿੰਗ 3 ਤੋਂ 5 ਦਸੰਬਰ ਤੱਕ ਹੋਵੇਗੀ।
2. ਉਮੀਦ: ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਕੰਟਰੋਲ ਵਿੱਚ ਹੈ (ਅਕਤੂਬਰ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਘੱਟ ਆਉਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ)। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ RBI 0.25% ਦੀ ਕਟੌਤੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਜਾਣਕਾਰ 0.50% ਕਟੌਤੀ ਦੀ ਵੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਜਤਾ ਰਹੇ ਹਨ।
3. ਪਿਛਲੀਆਂ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਦਾ ਰੁਖ਼: ਹਾਲਾਂਕਿ, RBI ਗਵਰਨਰ ਸ਼ਕਤੀਕਾਂਤ ਦਾਸ (Shaktikanta Das) ਨੇ ਅਗਸਤ ਅਤੇ ਅਕਤੂਬਰ ਦੀਆਂ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਕਟੌਤੀ ਟਾਲ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਕਿ ਪਿਛਲੀਆਂ ਕਟੌਤੀਆਂ (ਫਰਵਰੀ, ਅਪ੍ਰੈਲ, ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 1%) ਦਾ ਪੂਰਾ ਫਾਇਦਾ ਅਜੇ ਤੱਕ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਿਆ ਹੈ।