India-US ਵਿਚਾਲੇ ਹੋਈ 10 ਸਾਲ ਦੀ Defence Deal, ਜਾਣੋ ਇਸ 'ਚ ਕੀ-ਕੀ?
ਬਾਬੂਸ਼ਾਹੀ ਬਿਊਰੋ
ਕੁਆਲਾਲੰਪੁਰ (ਮਲੇਸ਼ੀਆ)/ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 31 ਅਕਤੂਬਰ, 2025 : ਹਿੰਦ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਖੇਤਰ (Indo-Pacific region) ਵਿੱਚ ਵਧਦੇ ਰਣਨੀਤਕ ਤਣਾਅ (strategic tension) ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਰੱਖਿਆ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਅਤੇ ਬੇਮਿਸਾਲ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਦੇ ਕੁਆਲਾਲੰਪੁਰ ਵਿੱਚ ਅੱਜ (ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ) ਨੂੰ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ 10-ਸਾਲਾ ਰੱਖਿਆ ਰੂਪਰੇਖਾ ਸਮਝੌਤੇ (10-year Defence Framework Agreement) 'ਤੇ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤੇ ਗਏ।
ਇਹ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਮਝੌਤਾ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ (Defence Minister Rajnath Singh) ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਯੁੱਧ ਸਕੱਤਰ (US Secretary of War) ਪੀਟ ਹੇਗਸੇਥ (Pete Hegseth) ਵਿਚਾਲੇ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਕਦਮ ਨੂੰ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਵਧਦੇ ਰਣਨੀਤਕ ਤਾਲਮੇਲ (strategic alignment) ਅਤੇ ਚੀਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਾਂਝੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਦੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੰਕੇਤ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
"ਸਾਡੇ ਰੱਖਿਆ ਸਬੰਧ ਏਨੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਸਨ": US
ਅਮਰੀਕੀ ਯੁੱਧ ਵਿਭਾਗ (Department of War), ਜਿਸਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਰੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ (Department of Defence) ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਦੇ ਮੁਖੀ ਪੀਟ ਹੇਗਸੇਥ (Pete Hegseth) ਨੇ 'X' (ਪਹਿਲਾਂ ਟਵਿੱਟਰ) 'ਤੇ ਇਸ ਸਮਝੌਤੇ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ।
1. ਹੇਗਸੇਥ ਦਾ ਬਿਆਨ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, "ਇਹ ਸਮਝੌਤਾ ਭਾਰਤ-US ਰੱਖਿਆ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਏਗਾ," ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ "ਖੇਤਰੀ ਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਰੋਕਥਾਮ (regional stability and deterrence)" ਲਈ ਇੱਕ "ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ" (cornerstone) ਦੱਸਿਆ।
2. ਵਧੇਗਾ ਸਹਿਯੋਗ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, "ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਤਾਲਮੇਲ (coordination), ਸੂਚਨਾ ਸਾਂਝਾਕਰਨ (info sharing), ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਸਹਿਯੋਗ (tech cooperation) ਨੂੰ ਵਧਾ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਸਾਡੇ ਰੱਖਿਆ ਸਬੰਧ ਏਨੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਸਨ।"
"ਇਹ ਨਵੇਂ ਯੁੱਗ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੈ": ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ
ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਨੇ ਵੀ ਹੇਗਸੇਥ (Hegseth) ਨਾਲ ਹੋਈ ਆਪਣੀ ਬੈਠਕ ਨੂੰ "ਸਾਰਥਕ" (fruitful) ਦੱਸਿਆ ਅਤੇ 10-ਸਾਲਾ ਸਮਝੌਤੇ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ।
1. ਰਾਜਨਾਥ ਦਾ ਟਵੀਟ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 'X' 'ਤੇ ਪੋਸਟ ਕੀਤਾ, "ਇਹ ਸਾਡੀ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰੱਖਿਆ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਯੁੱਗ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ (new era) ਕਰੇਗਾ।"
2. ਨੀਤੀਗਤ ਦਿਸ਼ਾ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਰੱਖਿਆ ਰੂਪਰੇਖਾ (Defence Framework) "ਭਾਰਤ-ਅਮਰੀਕਾ ਰੱਖਿਆ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਸੰਪੂਰਨ ਸਪੈਕਟ੍ਰਮ (entire spectrum) ਨੂੰ ਨੀਤੀਗਤ ਦਿਸ਼ਾ (policy direction) ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗੀ।"
3. ਰਣਨੀਤਕ ਨੇੜਤਾ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਸਮਝੌਤੇ ਨੂੰ "ਸਾਡੀ ਵਧ ਰਹੀ ਰਣਨੀਤਕ ਨੇੜਤਾ (growing strategic convergence)" ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਦੱਸਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ "ਸੁਤੰਤਰ, ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਨਿਯਮ-ਅਧਾਰਿਤ ਹਿੰਦ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਖੇਤਰ (free, open and rules-bound Indo-Pacific region)" ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ (critical) ਹੈ।
ASEAN ਬੈਠਕ ਦੌਰਾਨ ਹੋਇਆ ਸਮਝੌਤਾ
ਦੋਵਾਂ ਰੱਖਿਆ ਮੁਖੀਆਂ ਵਿਚਾਲੇ ਇਹ ਹਾਈ-ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ (high-profile) ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੁਆਲਾਲੰਪੁਰ ਵਿੱਚ ਆਸੀਆਨ-ਭਾਰਤ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਗੈਰ-ਰਸਮੀ ਬੈਠਕ (ASEAN-India Defence Ministers' Informal Meeting) ਮੌਕੇ (sidelines) ਹੋਈ।
1. ਇਹ ਬੈਠਕ 1 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਆਸੀਆਨ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਪਲੱਸ (ADMM Plus) ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਈ ਹੈ।
2. ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੈਠਕਾਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ ਦੀ 'Act East Policy' ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣਾ ਅਤੇ ਆਸੀਆਨ (ASEAN) ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨਾ ਹੈ।