CJI 'ਤੇ ਜੁੱਤੀ ਸੁੱਟਣ ਦਾ ਮਾਮਲਾ : Supreme Court 'ਚ ਅੱਜ ਹੋਈ ਸੁਣਵਾਈ, ਜਾਣੋ ਕੀ ਹੋਇਆ?
ਬਾਬੂਸ਼ਾਹੀ ਬਿਊਰੋ
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 27 ਅਕਤੂਬਰ, 2025 : ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਮੁੱਖ ਜੱਜ (Chief Justice of India - CJI) ਬੀਆਰ ਗਵਈ 'ਤੇ ਜੁੱਤੀ ਸੁੱਟਣ ਦੀ ਨਿੰਦਣਯੋਗ ਘਟਨਾ 'ਤੇ ਅੱਜ (ਸੋਮਵਾਰ) ਨੂੰ ਸਿਖਰਲੀ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਆਪਣਾ ਰੁਖ਼ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਸਟਿਸ ਸੂਰਿਆ ਕਾਂਤ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਬੈਂਚ ਨੇ ਦੋਸ਼ੀ ਵਕੀਲ ਰਾਕੇਸ਼ ਕਿਸ਼ੋਰ ਖਿਲਾਫ਼ ਅਪਰਾਧਿਕ ਮਾਣਹਾਨੀ (criminal contempt) ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੋਰਟ ਨੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ (guidelines) ਬਣਾਉਣ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ ਹੈ।
ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਬਾਰ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ (Supreme Court Bar Association - SCBA) ਵੱਲੋਂ ਦਾਇਰ ਪਟੀਸ਼ਨ 'ਤੇ ਸੁਣਵਾਈ ਦੌਰਾਨ ਆਇਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੋਸ਼ੀ ਵਕੀਲ 'ਤੇ ਸਖ਼ਤ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
SCBA ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ ਸਖ਼ਤ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਮੰਗ
6 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਹੋਈ ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ SCBA ਨੇ ਸਖ਼ਤ ਰੁਖ਼ ਅਪਣਾਇਆ ਸੀ:
1. ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਰੱਦ: ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਵਕੀਲ ਰਾਕੇਸ਼ ਕਿਸ਼ੋਰ ਦੀ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ (membership) ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।
2. ਮਾਣਹਾਨੀ ਪਟੀਸ਼ਨ: SCBA ਨੇ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਪਟੀਸ਼ਨ ਦਾਇਰ ਕਰਕੇ ਕਿਸ਼ੋਰ ਖਿਲਾਫ਼ ਅਪਰਾਧਿਕ ਮਾਣਹਾਨੀ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਘਟਨਾ ਦੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਮਹਿਮਾਮੰਡਨ (glorification) ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ 'ਜੌਨ ਡੋ' ਹੁਕਮ (John Doe order) ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਸੀ।
3. ਵਿਕਾਸ ਸਿੰਘ ਦੀ ਦਲੀਲ: SCBA ਵੱਲੋਂ ਪੇਸ਼ ਸੀਨੀਅਰ ਵਕੀਲ ਵਿਕਾਸ ਸਿੰਘ (Vikas Singh) ਨੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਨਰਮੀ ਵਰਤਣ ਨਾਲ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਸ਼ਾਨ (dignity) ਨੂੰ ਠੇਸ ਪਹੁੰਚੇਗੀ ਅਤੇ ਲੋਕ ਇਸਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਉਡਾਉਣਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੋਸ਼ੀ ਵਕੀਲ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮੀਡੀਆ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਹਰਕਤ ਦਾ ਗੁਣਗਾਨ ਵੀ ਕੀਤਾ।
SC ਨੇ ਕਿਉਂ ਕੀਤਾ ਕਾਰਵਾਈ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ? (CJI ਦੀ ਨਰਮੀ ਦਾ ਹਵਾਲਾ)
ਜਸਟਿਸ ਸੂਰਿਆ ਕਾਂਤ ਅਤੇ ਜਸਟਿਸ ਜੌਇਮਾਲਿਆ ਬਾਗਚੀ ਦੇ ਬੈਂਚ ਨੇ SCBA ਦੀਆਂ ਦਲੀਲਾਂ ਸੁਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਣਹਾਨੀ ਨੋਟਿਸ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
1. CJI ਦਾ ਰੁਖ਼: ਜਸਟਿਸ ਸੂਰਿਆ ਕਾਂਤ ਨੇ ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਵਕੀਲ ਦਾ ਆਚਰਣ "ਗੰਭੀਰ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧਿਕ ਮਾਣਹਾਨੀ" ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਖੁਦ ਮੁੱਖ ਜੱਜ ਬੀਆਰ ਗਵਈ ਨੇ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਤੂਲ ਨਾ ਦੇਣ ਅਤੇ ਵਕੀਲ 'ਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਨਾ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਸਨੂੰ ਬੇਲੋੜਾ ਮਹੱਤਵ (undue importance) ਨਾ ਮਿਲੇ।
2. "ਉਸਨੂੰ ਏਨਾ ਮਹੱਤਵ ਨਾ ਦਿਓ": ਜਸਟਿਸ ਸੂਰਿਆ ਕਾਂਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਖੁਦ CJI ਨਰਮੀ ਵਰਤ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਕੀ ਬੈਂਚ ਨੂੰ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, "ਅਦਾਲਤ ਨੂੰ ਇਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਏਨਾ ਮਹੱਤਵ ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।"
3. ਸਬੰਧਤ ਜੱਜ ਦਾ ਵਿਵੇਕ: ਕੋਰਟ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਨਾਅਰੇ ਲਗਾਉਣਾ ਜਾਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਸੁੱਟਣਾ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਦਾਲਤ ਦੀ ਮਾਣਹਾਨੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ 'ਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਆਖਰਕਾਰ ਸਬੰਧਤ ਜੱਜ (concerned judge) (ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ CJI) 'ਤੇ ਹੀ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
4. ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਦਿਓ: ਬੈਂਚ ਨੇ SCBA ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖ਼ਤਮ (let it die naturally) ਹੋਣ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ।
ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਬਣਨਗੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼
ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੋਰਟ ਨੇ ਮਾਣਹਾਨੀ ਕਾਰਵਾਈ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਪਰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਦੁਹਰਾਅ (recurrence) ਨੂੰ ਰੋਕਣ 'ਤੇ ਚਿੰਤਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ। ਕੋਰਟ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਅਦਾਲਤ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ (guidelines) ਬਣਾਉਣ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਕੀ ਸੀ ਮਾਮਲਾ?
1. 6 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਸੁਣਵਾਈ ਦੌਰਾਨ ਵਕੀਲ ਰਾਕੇਸ਼ ਕਿਸ਼ੋਰ ਨੇ CJI ਬੀਆਰ ਗਵਈ 'ਤੇ ਜੁੱਤੀ ਸੁੱਟਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ "ਸਨਾਤਨ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰਾਂਗੇ" ਵਰਗੇ ਨਾਅਰੇ ਲਗਾਏ ਸਨ।
2. ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ, ਕਿਸ਼ੋਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ 'ਤੇ ਕੋਈ ਪਛਤਾਵਾ ਨਹੀਂ ਜਤਾਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ "ਭਗਵਾਨ ਵੱਲੋਂ ਮਿਲਿਆ ਨਿਰਦੇਸ਼" ਅਤੇ "ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ ਦੇ ਅਪਮਾਨ" ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਦੱਸਿਆ ਸੀ।